Słownik XVII wieku

Warianty fonetyczne: ŻYZNOŚĆ || ZYZNOŚĆ

Słowniki:
notują "żyzność"

Formy: lp M. żyzność // zyzność; D. żyzności; N. żyznością; Ms. żyzności

Znaczenia:

»urodzajność«: Ci ludźie dźiwne rzeczy twierdzą o żyznośći ich źiemie/ ktora iest dáleko ośiádleysza niżli Hiszpánia. TorRoz 24. Nizsza Báuária przechodźi wysszą w żyznośći/ y w mieszkániách: ábowiem miedzy inszemi rzeczámi rodźi wiele win nád brzegámi Dunáyskimi/ y Isero/ y Láuáro rzek: á ma w sobie 34. miástá przednie/ y 46. inszych murowánych podleyszych: 72. klasztorow/ oprocz wiela inszych miásteczek y wśi/ y dworow szlácheckich. BotŁęczRel I 111. Wspomina Plinius o Komećie dobrey wszystkiemu świátu/ ktora się zá Augustá Cesarzá pokazáłá. Toż Roku 1093. tákże 1506. obfita żyzność nástáłá że też iedná kopá dawáłá po kilkanastu korcy/ owo zgołá rożnie záwżdy Komety okázuią swoy effekt/ iednym setno/ drugim licho/ iednemu wesele/ drugiemu smutek. ŻędzKom A4v. Żyzność/ Vbertas agrorum [...]. Vbertas soli [...] Fecunditas terrae [...]. Felicitas terrae [...]. Fecunditas restibilis [...]. żyzność na drugi rok zostáiąca Fertilitas loci [...] Fertilitas agrorum [...]. Bonitas terrae [...]. Kn 1465. Wielki y dziwny ten wzrost [...] samym tylko Gigantom/ lubo z influentij nieba łaskawości/ lubo z dobrey Oycow ich complexiey/ lubo z wielkiey Medickiey na ten czas y Astrologickiey perfectiey wiadomości/ lubo z żyzności ziemie/ pozwolony był. KalCuda 71. Dali im w ręce osadzone kosy Na ichże zwierzchnie urzędników włosy, Żeby i w pańskiej krwi je omaczali, A swój jad wszytek na nie wylewali — I Ukrainę, która obfitością, Miodem i mlekiem, i wszelką żyznością Podobna była ziemi obiecanej, Od Boga ludziom izraelskim danej — W nieszczęsne oraz podali ruiny Mordując wszędzie cnej Korony syny. BorzNaw 81.

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● Zyzność chłopá czyni śmiáłego/ zuchwáłego. KnAd 62.