W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 30.09.2008
*TRAKTAT rzecz. m
Słowniki:
nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1656-1688
Formy: lp D. traktatu; B. uż. nżyw. traktat; N. traktatem; Ms. traktacie; ~ lm M. uż. nosob. traktaty; D. traktatów; B. uż. nosob. traktaty; Ms. traktatach
Etymologia: <łac. tractatus>
Znaczenia:
»rozmowy dotyczace porozumienia, rokowania; układ, tu: polityczny a. wojskowy«: Byliz tedy natęn czas kommissarze nasi w Minsku na Traktatach z Moskwą. PasPam 97v. Naznaczono mieysce Panu Lubomirskiemu do deprekacyiey y poprzysięzenia Postanowionego Traktatu. PasPam 214. Po skonczonym y Podpisanym Traktacie Ruszylismy się z pod Łęgonic ku Radomiu. PasPam 214. Potym maią upraszac PP Posłowie nasi krola Io MSCi aby Traktat Łęgonski [...] zaraz post absoluta vota IMPanow Senatorow był approbowany. PasPam 216-216v. Stanęły tedy Traktaty z Turkami pozwolono im Podole y Ukrainę. PasPam 248v.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: alandzki traktat: ▲ altransztadzki traktat: ▲ traktat bydgoski: ▲ traktaty burgundzkie:
Związki frazeologiczne: wkroczyć w traktat (traktaty) »rozpocząć układy«: Gdy zwiazek az do trzeciego Roku trwał Moskwa się zmowiła w kroczywszy zas w taktaty [!] iuz swoie siły widzieli. PasPam 119. Wysadzono tedy kommissarzow w kroczono w traktach [traktat] ale poStaremu te rzeczy robiono goniąc się. PasPam 204. ◆ nuż w traktat »zacząć pertraktować z kimś«: Zastałęm owych Katanow Nuz zemną w Traktat że bym tego ustąpił targiem. PasPam 160. ◆ rozerwanie traktatu: ◆ stać na traktacie »układać się, dyskutować«: Stalismy na tym Traktacie z godzinę w polu rellegowawszy czeladz na Stronę. PasPam 239v. ◆ traktaty rozerwać »nie dotrzymać warunków umowy, układu, naruszyć je«: To wszystko mądro [!] dobrego wodza Stało się dyspozycyią że y owym potęgom ktore na Cesarza Tureckiego mogły by się porwać nieprzyszło się z kupić y Traktaty Szkodliwe rozerwane. PasPam 100. ◆ wchodzić w traktat »zawierać umowę; tu przen. wstępować do zakonu«: Z Niebem dzis wchodzi w Traktat [...] y Zakonny Obieraiąc zywot Swoie Bogu konsekruie Panienstwo. PasPam 282.
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: traktat alandzki: Stanęła ta liga w przeszłym roku 1719, podpisana 5 Januarii, piérwéj niż traktat allandzki Moskwy z Szwecyą doszedł. OtwFDziejeCzech 338. ▲ altransztadzki traktat (sz. zm.): Ta przegrana króla szwedzkiego pod Półtawą otworzyła drogę Augustowi do tronu polskiego, którego się był wyrzekł altransztadzkim traktatem. OtwFDziejeCzech 146. Prawda, że król August traktatem altransztadzkim w r. p. 1706 cara porzucił, ale mu zaś nagrodził asystencyą z wojskami w Pomeranii. OtwFDziejeCzech 188. ▲ rozerwanie traktatu »naruszenie, niedotrzymanie warunków traktatu«: Corruptum: Dwa porzytki tedy zostały się przez to pospieszenie Woyska Covservatio tedy y rozeznanie Fortece y Traktatow. [Zam. conservatio tedy fortece i rozerwanie traktatów]. PasPam 99v. ▲ traktat karłowicki: Było to Xięstwo [Transylwania] pod Turczynem, przez Tráktaty Karłowickie Annô 1699. Austryakom oddane [...]. ChmielAteny II 445. Traktaty Karłowieckie, toiest pod Karłowiczem w Sklawonii między Leopoldem Cesarzem, y Portą Othomańską zaszły, Roku Pańskiego - 1699. ChmielAteny1755 I 214. Ten Kamieniec Podolski iest Forteca y obrona Polski od Turkow, między wielkiemi y niedostępnemi skałami położone. Mahomet IV. Sułtan Turecki w Roku 1672. tę Fortecę mocą wziął, ktora w ręku Tureckich aż do Roku 1699. zostawała, y dopiero przez Traktat Karłowiecki, gdy wieczny pokoy między Polską y Turkami stanął, oddany był. SzybAtlas 183.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autor: SPas