Słownik XVII wieku

Znaczenia:

1. »być czyjąś powinnością«:

Rekcja: do kogo

Bo iezeli nąm Ich MSC o zasługi takie czynią Cięszkosci niech że tez y sami przestrzegaią co do nich nalezy. PasPam 218. Uczynimy co nalezy zaiedziemy gdzie potrzeba, będziemy tam co i drudzy. PasPam 269.

2. »mieć prawo do czego«:

Rekcja: do czego

Toc podobno kto zarowno idzie do roboty zarowno ma nalezeć y do zapłaty. PasPam 121-121v. O chleb tedy prosic niebędę bom go krwawie zasłuzył y nalezę do Niego rowno z drugiemi. PasPam .

3. »przysługiwać komu«:

Rekcja: komu

Za taki uczynek nalezy wszelaka rekompensa O czym bardziey by nalezało [pomyśleć] k IMSCi bo ia tedy rekompensy uczynic nie mogę co krol. PasPam 159. Cny Lanckoronski, Tobie przodek nad inszemi Zasługa w Niebie. Chonor nalezy na Ziemi. PasPam 274. Z tymi wszystkiemi [sławnymi żołnierzami] Nalezy Lanckoronskiem Paragon na ziemi. PasPam 274. Dawno kadzidła Bogu a Nieludziom Palą. Ktore iak Bogu tylko nalezą samemu Tak Chwała nie Niegodnym lecz tylko godnemu. PasPam 274v-275.

4. »być potrzebnym«: Tamten [list] ktory nalezał za Granicę ze bym schował. PasPam 160v. Zawirała [amnestia] co kolwiek ab utrinque praetensionum wynikać mogło y do gruntownego uspokoienia nalezało. PasPam 208v.

NALEŻĄCY
im. przym. czyn.

Formy: lp M. m należący; lm D. należących; N. należącemi

Znaczenia:

1. »będący elementem czegoś«: Omawiał się potym krztałtnie narzekaiąc na mnie zem mu wziął kilka probacyi do iego mowy nalezących. PasPam 87. Dałęm Instrukcyią z artykułami dosyc ostroznemi y do materyiey Seymu tego dosyc nalezącemi Taką. PasPam 215.

2. »przysługujący komuś«: Lubom nie konfederat alem zołnierz rowno z niemi do zasług nalezący. PasPam 134. Więm na cię Sekretow Nieduchowney Osobie nalez[ą]cych wiele. PasPam 193.

[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]

*NALEŻEĆ
czas. niewł. ndk

Formy: cz. ter. należy; ~ cz. prze. należało; ~ tr. przyp. należałoby

Znaczenia:

»trzeba, powinno się«: Gdy im tedy ostatnią nalezało oddac usługę Iąn Domaszowski sprawił im pogrzeb. PasPam 84. Na taki ogięń nalezało tam z połowę z koni spaść. PasPam 107. Upatrzyli czas do Windykowania zasług naszych, za co dziękować zawsze należało i należy. PasPam 121. Nie bardzo by mi nalezało wywodzić się IoMSCi Panu Pułkownikowi. PasPam 155. Za taki uczynek nalezy wszelaka rekompensa O czym bardziey by nalezało [pomyśleć] k IMSCi bo ia tedy rekompensy uczynic nie mogę co krol. PasPam 159. Wiadomo czynię komu by to wiedziec nalezało. PasPam 160. W tych bywałęm Iako Szlachcicowi nalezy okazyiach. PasPam 162. Naiechałęm Grodzienskiem Traktem iako mi nalezało ku Polszcze ale pusciłęm się ku Uciany. PasPam 183. Wnagłey potrzebie roznych szukac nalezy sposobow. PasPam 217. Gotowano tedy a ia tym czasęm ubrałęm się tak iako nalezy. PasPam 280.

[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]