W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 09.10.2008
OPATRZYĆ czas. dk
Słowniki:
nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1618
Formy: bezok. opatrzyć; ~ im. uprz. opatrzywszy; ~ nieos. cz. prze. opatrzono
Znaczenia:
1. »zadbać o co, zabezpieczyć; przygotować się na co«
a) »umocnić, obwarować«:
Rekcja: co
Iak nocprzyszła dopiero lepiey opatrzono [szańce] koszow nasprowadzono ponasypowano, Armatę sprowadzono a wszystko Cichusięnko. PasPam 71v.
b) »opatrzyć się, obwarować się przed kim«:
Rekcja: co czym
Skorotez iez oddniało Stanęli podewsią na łąkach Konie pasli sami tez iako sturbowani cozywo do Spania Moskwę wartą dobrze opatrzywszy. PasPam 89v-90.
2. »zaopatrzyć«:
Rekcja: kogo czym
Tam ma apn Podskarbi zastać cos gotowych piniędzy. tedy obiecuie Wąm z tych zaraz wyliczyć [...] My iednak czym lepszym niezapomniemy was opatrzyc feliciori tempore. PasPam 179v.
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: opatrzyć potrzebę (sz. zm.): [...] przez pieniądze rozumiey wszytko/ co się może na pieniądze obrocić/ aby z nich sobie y czeladzi żywność/ y insze potrzeby opátrzyli. PetrSEk 13. I znowu toż gdzie indziej powtarza nam, żeby Przedać wieś, a ubogich opatrzyć potrzeby [...]. PotFrasz3Kuk II 621. Dusze grzeszney vbostwá kto porátuie? [...] potrzeby iey nie opátrzy żadna ina rzecz/ oprocz dobr nádprzyrodzonych/ á te grzech odiął. BirkNiedz 53. ▲ potrzebami opatrzyć: W sobotę tamze maiąc JEoMsc wszelakiey zywnosci dostatek z sobą a widząc ze Panu Kamienieckiemu prouiantu iako w drodze było, nie staie, rybami, kilą dziesiąt beczek owsa y innemi potrzebami kazał go opatrzyc. PiasRel 16v. Hetman Szwedów bić niechciał i na Synowca swego Krzywo poyrzał, gdy mu owych przeszło 2000 przywiodł - kazał ich do Lwowa odprowadzić, tam im wygodę w kwaterach wielką uczyniwszy Koszulami trzewikami i inszemi potrzebami opatrzył. OtwFDzieje 82.
Związki frazeologiczne: grzbiet opatrzyć:
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: Niéch też drugi robi/ mowi/ buduié/ opátrzy. KnAd 560.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autor: SPas