Słownik XVII wieku

Warianty fonetyczne: RZĄDZIK, RZĘDZIK

Słowniki:
L, SJP notują
SStp, SXVI (?), Kn, T, SWil, SW nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1626-1639

Formy: lp M. rzędzik // rządzik; D. rządzika; B. uż. nżyw. rządzik; Ms. rządziku; ~ lm M. uż. nosob. rządziki; D. rządzików; B. uż. nosob. rządziki; Ms. rządzikach

Znaczenia:

ekspr. »uprząż wierzchowca«: Miał [Witkowski] od niej [wdowy]: konia, rządzik oprawny, szablę litą, bałtę oprawną, ładownicę z brajcary, ostrogi srebrne. TrepNekLibDworz 428. Rzedzik spopiersniem pochwą y podgardłkiem ArchRadziw 1638 1633, 46/10. Rządzik Czerkieski złocisty z Aspisami y Turkusami ArchRadziw 1638 1721, 176/36. Rzadzik Strzemiona y insze requisita przy Panu Chłapowskim, który to ieszcze zPolsky zSobą y przy Sobie zatrzymał. OpalKListy 418. Chudziński także na swym donajczyku Hasał i skakał w złocistym rządziku. BorzNaw 164. Srebnych Rządow, Rządźikow, - y śiedzeń háftowanych, lubo tásiem iedwabnych, okrom gołego rzemieniá, tákżźe ná sukniaách błátu, okrom sukná, álbo futer drogich ((niech się nie godźi ... záźywáć. FredKon 13. Dodaiąc y to, ieźeliby ktory z rozrzutnieyszych chćiał záźywáć w tey wypráwie Proporcow, przytym Rzędow Srebrnych, Rządźikow, álbo śiedzeń háftowánych, y szat iedwabnych, álbo droźszych futer, nie będźie tego wolno záźywáć, pod sądem Woyskowym o rospuszczenie porządku woiennego (...). FredKon 49. Co ia iuz pamiętam odmięnney co raz mody, w Sukniach, w Czapkach w botach, Szablach, w Rządzikach y w kozdym apparacie woięnnym y Domowym. PasPam 79. Ucieka na płowym bachmacie w Rządziku Złocistym iakiś Młokos w Atłasowym papuzym Zuponie. PasPam 95v. Ledwie się zowey kupy wyiezdzamy az tu moy wyrostek bierzy [...] natroczył złodziey lada czego skorek Raytarskich na podiezdka, a gdy by był przy mnie to by był natroczył Atłasow, Axamitow Rządzikow y koni dobrych nabrac [mógł]. PasPam 96. Stanelismy Az tu iaki taki idzie łap za kulbaki za rządziki za strzelbę z kołkow. PasPam 167v. Książę saski objeżdżał ze mną wczora wojska w tejże swojaej codziennej czerwonej sukni; na koniu u rządzika trzy tylko albo cztery cętki z białego srebra, lokaja ani pazia żadnego, namieciska z prostego chwilichu, nawet i asystencja bardzo mała koło niego, i to chyba z samych oficerów. SobJListy 513. Posłałem mu [cesarzowi] dziś parę bardzo pięknych i głównych koni, bo się o to swoim przymówić kazał, z siedzeniami bardzo bogatymi, suto rubiny z szmaragdami, a rządzik diamentowy. SobJListy 535. Więc y z przyodziewku ogołoćiłá, Suknie, rządziki powywłoczyłá (=Wenus, dworska choroba). CompMed 413. Bursztyn na rządzik. RuchBiel, 125. .