Słownik XVII wieku

Słowniki:
nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1621-1643

Formy: bezok. oddawać; ~ cz. ter. lp 1. os. oddaję; 3. os. oddaje; lm 3. os. oddają; ~ cz. prze. lp m 1. os. oddawałem; 3. os. oddawał; lm mos 3. os. oddawali; ~ im. wsp. oddając

Znaczenia:

1. »powierzać, poruczać, przekazywać«:

Rekcja: kogo co, komu

Kiedy otrąbiono zeby więzniow oddawać okrutnie się Czarnieckiego bali płakali. Ia swego oddałęm zaraz [...] ale insi ktorych niezaraz oddano płakali prosili że by ich nie oddawac. PasPam 100v. Samego Siebie z moią usługą WMM Panu na ten czas oddaię Łasce. PasPam 162. Oddaią naydroszszy Skarb, bo ulubioną Swoię krew. PasPam 282.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ oddawać ad votum »asystować przy obłóczynach«: Woiewoda wydawał Corkę do klasztora w Warszawie do Bernardynek mnie zaciągnął ze bym ią oddawał ad votum. PasPam 220. Proszono mię że bym Pannę oddawał ad votum. PasPam 281.

2. »dawać, wręczać, doręczać; ofiarowywać, użyczać; zostawiać komu«:

Rekcja: co komu; czego

Oddaię Imienięm Brata mego tak nie zwyczayny praezent. PasPam 80v. Kiedy obaczył że mi [nie ucieknie] oddaie szablę y pistolety Hebanem a srebrem oprawne woła: pozałuy. PasPam 97. List tedy do Hetmana pisany [...] tak mi się zdarzyło zem Samemu oddawał Hetmanowi ale iuz blisko Narwie. PasPam 162v. Poszedłęm ia tedy powiedac krolowi te Słowa y oddaię oraz assygnacyią. PasPam 179v. Tak P. Bog ku niemu skłonił serce Ludzkie że to kto co mogł miec nayspecyalnieyszego to mu niosł a oddawał. PasPam 233v. Tuszy ze na Ciebie Po ufale na tamtym mieyscu pamietaią I swoich Influencey zyczliwie oddaią. PasPam 271v.

3. »zwracać«:

Rekcja: kogo co, komu

Wachmistrz mowi że by nie oddawać [koni]. PasPam 158. Iest tedy czego tak zacnym winszowac Rodzicom ktorzy taką Corę Człowiekiem wypiastowawszy Aniołęm Bogu oddaią. PasPam 282.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ oddawać kogoś ziemi: ◆ w ręce oddawać:

4. »rewanżować się, odpłacać się, odwdzięczać się«:

Rekcja: co czym; komu co

O nic niechodzi krolowi Io MSCi tylko oto zeby im tez to oddawał co Oni. Listy KROLA IoMSCi do Wiednia y do Francyiey ordynowane poszarpali y czytali. PasPam 144. Z dobic to nikogo nie moze kto szczerą przyiazn iawną, oddaie niewdzięcznoscią. PasPam 224. Musiała bym w tym miec Sumnienia skrupuł. gdy bym widząc WMMPana affekt szczery, nie miała go podobnym oddawać affektem. PasPam 224.

Związki niejednoznaczne względem znaczeń:

◆ Związki frazeologiczne: ◆ bogu oddawać rachunek: ◆ oddawać wizytę:

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ oddawać pieniądze przez bank: Oddáię pieniądzé przéz bánk/ ná bánku vkázuię/ posyłam do bánkierzá ná się kártélusz pożyczálnikowi. Rescribo alicui argentum. Kn 594. ▲ oddawać dzięki (komuś) (sz. zm.): Obaczywszy się tedy bydź uzdrowionym/ pocznie on trędowáty dzięki oddáwáć Panu padszy ná twarz swoię/ y to cudo Páńskie pocznie przed ludem wszytkim wysławiáć. StarKaz 273. [...] nayniższe za to dobrodźieystwo oddaię dźięki. T III 308.

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● Ból swoy wyznawa/ kto złe oddawa. KnAd 892.