Słownik XVII wieku

Słowniki:
nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1614

Formy: st. równy lp M. m mocny; mocen; ż mocna; D. m mocnego; C. m mocnemu; B. m żyw mocnego; N. m mocnym; ~ st. wyższy lp M. m mocniejszy

Znaczenia:

1. »mający siłę, moc, silny«: Slepa Fortuna więcey moze nizli ty y nie uwaza kto mocnieyszy PasPam 192v. Tak był mocny [jastrząb] ze z zaiącem starym związawszy się y udusiwszy to czasęm poprawił się [...] podnosząc go od ziemie iak kuropatwę. PasPam 256. Mocnym Lwem y Niedzwiedziem kto się pieczętuię Nie zamruzone oko wbitwie pokazuie. PasPam 270v.

2. »liczny, znaczny; trudny do pokonania«: Zetkn[i]emy się z naszą przednią strażą ktora [...] nie była tak Mocna iak on Podiazd Moskiewski. PasPam 92v. Posłano kilka Tysięcy koronnego Woyska y Litewskie wszystko oprocz Hussarskich per modum mocnego Podiazdu. PasPam 199v.

3. »dzielny, nieugięty«: Kiedy krola będziemy mieli mocnego nie tak się o niego o burzą te zawzięte Impety. PasPam 242v.

4. »mający możliwość, żeby coś zrobić«: Trzećią tákże rzeczą Anioł dobry ku dobremu/ y zły ku złemu/ ácz zá Bożym dopusczeniem spráwą swoią kierowáć iest mocen. SpInZąbMłot 343. Abowiem co wielkiego spráwic bez pracey/ iest coś Boskiego: gdyż Pan Bog sam mocen vczynić/ z nisczego co: a ludźiom nie tylko cnoty zacne; ale y rownieysze przez prace nie przychodzą. PetrSEt 124. Pocznimy tylko od śiebie/ mocen Pan Bog przez Ruską Cerkiew wszytkie insze Wschodney Cerkwie narody swiátłośćią prawdy oświećić/ y do Iednośći Cerkiewney przywieść. SmotApol 189.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● Przyiaźń się tám mocna stáié/ gdzié podobne obyczáié. KnAd 969. ● Biáłagłowá grzeczna Wino mocne/ Z namędrszego vczyni błazna. ŻabPol B3v.