Słownik XVII wieku

Słowniki:
nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1618

Formy: lp M. moc; D. mocy; B. moc; N. mocą; Ms. mocy

Znaczenia:

1. »siła«: Słabemu dasz [Boże] moc. PasPam 109v. Niewielkość ani moc Woyska ale Niebieskie biią [moce] Nieprzyiaciela. PasPam 265. Lew Ognisty Frontem mu stoi ku pomocy Nigdy nieprzełomany Hierogliphik mocy. PasPam 271v.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ z mocy »mocno, silnie«: Sunie na mnie prosto tnie z mocy wytrzymałęm PasPam 181.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ swoją mocą »o swojej sile, bez czyjejś pomocy«: Takiemu kalece ktory na łoszku swoią mocą przewrocić niemoze a miło mu słuchać kiedy prawią o krolowaniu. PasPam 188.

2. »władza, panowanie«: Ktoby przeciwko pomięnionym lubo wszystkim in Genere, lubo kozdemu wosobności chciał co szkodliwego moliri ze tego niedopusciemy [warunkujemy]. PasPam 211v.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ w mocy swej zostawować »warować sobie, zastrzegać sobie«: Tam pacifice zostawać ma co sobie iako y inne dobroczynnosci do dalszego wyswiadczenia temuz Urodzonemu Lubomirskiemu IkM w mocy swey zostawuie. PasPam 209v. ▲ być pod czyjś mocą »być opanowanym, zawojowanym przez kogoś«: Mowili tak gdy by [Polacy] zawsze chcieli się bić tak szczerze był by Swiat wszystek pod ich mocą. PasPam 106v.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ dać w moc »dać we władanie, pod komendę«: Płomienczykow zażywa [Mars] [...] na Drzyrdy Groty Szable, kule, kartany, y rozne obroty Dawszy im w Moc Chorągwie. PasPam 271.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ moc boska: ▲ moc boża:

◆ Związki frazeologiczne: ◆ dać w moc: ◆ w mocy swej zostawować:

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● Mocą gwałtem wypchnąć/ wyrzucić iák żábę z wierszé. KnAd 512. ● Wolno do Piekłá/ by chciał o połnocy/ Otworem stoi/ tá przeklęta mocy. RysProv 85.