.
.
.
.
.
.
.
.
◆
Związki frazeologiczne:
◆
łgać aż się z gęby kurzy »bardzo kłamać«:
Łże aż mu się z gęby kurzy DanKolaDyk II, 397.
◆
gębę zaszyć »powierzyć komuś sekret«:
BOUCHE cousuë (pour recommander le secret d'une chose à quelqu'un: [...]) GĘBĘ zaszyć zalecić komu sekret w czym. DanKolaDyk I, 214.
◆
dać knebel w gębę komuś »skłonić kogoś do nieujawniania niewygodnych informacji za pomocą przekupstwa lub obietnic«:
MOWIĄ o osobie przekupioney pieniędzmi lub obietnicami: dać knebel w gębę komu, niedopuszczaiąc mu mowić co wie. DanKolaDyk I, 159.
◆
niewyparzona gęba (
sz. zm.) »dosadny, wulgarny sposób mówienia«:
niewyparzona gęba. Schand-Maul. langue de vipére. T III 369.
Chciał bowiem Bog ná tym Mężu pokázáć, czego się w onym drugim żywocie wszyscy Blázgoniowie y niewstydliwi Gębalowie spodziewáć máją, zwłasczá, że owi wszyscy ludzie wszeteczni y plugáwomowni, ktorzy tak gębę niewypárzoną máją, że im z niey nic dobrego nie wychodzi [...] tego doznáją. GdacPan 77.
◆
w gębę komuś, coś wrzucić:
w gębę wrzucić. 1) in die Fresse wersen. [...] jetter au nez, à la tête de qu. [...] § 1) z gniewu list mi w gębę wrzucił. T III 369.
◆
w gębę komuś, coś wrzucić:
w gębę wrzucić. [...] 2) ins Maul werfen, zuwenden. [...] jetter qu. ch. à la tête de qu. [...] 2) w gębę mu ten urząd wrzucił. T III 369.
◆
urzędnik gęby »królewski kucharz«:
LES OFFICIERS de la Bouche chez le Roy (sont ceux qui luy apprestent à manger.) Coqui regii, [...]. URZĘDNICY gęby, stołu, kuchni u Krola, ci co Krolowi ieść gotuią. DanKolaDyk I, 213.
◆
człowiek rozpuszczonej gęby »człowiek kłótliwy, pyskaty«:
Lubo háłásy y roskrwáwienie, z dawná zákazáne, iednák y gołe słowá przymawiáiące, ktoremi rospuszczoney gęby człowiek, pod kształtem nie poskromionych żártow, nátrętliwie drugiemu dorzuca, okazyą (by też nayskromnieyszemu) dáiąc do odpowiedzi y porwánia się broni. FredKon 7-8.
◆
gęba jak rzeszoto »o gadatliwym człowieku«:
MOWIĄ też o niepomiarkowanym człeku wszystko wymowi co tylko wie gęba iák rzeszoto nic w sobie nie zatrzyma. DanKolaDyk I, 214.
◆
gębę rozedrzeć na coś »chcieć coś pożreć, połknąć«:
Turcy [...] kontentowali się samym Podolem, Co byli na Całe krolestwo Gębę rozdarli. PasPam 246v.
◆
zamknąć gębę komuś »zmusić kogoś do milczenia«:
A z Boratyncem [Boratynim] Co się stało na Seymie? przestał że bić szelągow? dotąd ich biie Aby Dwor miał czym zyć [...] Swiadkow zwodzić, zamknąć gębę Biskupom. PasPam 194v.
[...] tę wolność kontradykowania zowiemy liberum veto, ktore nigdy nie powinno extendi, ad sistendam activitatem; bo co by to za despotica potestas była partykularnego obywatela, zamknąć gębę całemu wolnemu narodowi, y odiąć authoritatem radzenia o sobie całey Rzeczypospolitey [...]. LeszczStGłos 74.
◆
gębę swoją do czegoś nająć »być płatnym mówcą, występować w czyimś imieniu za zapłatą«:
Gębę swoią do promowania fakcyi naięli. PasPam 202.
◆
mieć z sobą gębę »umieć odpowiedzieć każdemu«:
Miałęm tez z sobą gębę y konceptu podstatkiem ktoremi ich Ukontentowałem. PasPam 211.
◆
gębę rozdziewić »odezwać się, zabrać głos«:
Co przedtym iakom namienił na Woysko przechodzące hukali wołali grozili kniaziem Dunkoronskiem [Dołgorukim] grozili kaydanami y Stolicą wten czas ani gęby nikt Rozdziwił. PasPam 109.
Gęby nie smiał nikt rozdziewić o krzywdy uczynione. PasPam 214v.
Gęby między ludzmi nierozdziewił tylko siedział iako lelek. PasPam 283v.
◆
gadać co ślina do gęby przyniesie »mówić dużo, bez zastanowienia, mówić głupstwa«:
Począł o mnie gadac co slina do gęby przyniosła przy czem isz beł ieden s chłopiąt moich ozwał się, on do niego chcąc go bic asz go ie[go] towarzysze uchwycieli. Po wieczerzy Pan ow młody poszedł zawczasu spac. OssJŻyw 29.
◆
mówić co ślina do gęby przyniesie »mówić dużo, bez zastanowienia, mówić głupstwa«:
[...] w laudach swoich nie to, co mens et ratio dictat mówią, czynią, piszą, ale co ślina do gęby przyniesie. DiarSejm 15.
◆
gębie swojej żałować »żyć bardzo oszczędnie, odmawiać, skąpić sobie wszystkiego, zwłaszcza jedzenia«:
gębie swoiey żałować [...]. an seinem Maule darben. prendre, épargner sur sa bouche; se plaindre sa vie. T III 369.
◆
od gęby sobie odjąć »żyć bardzo oszczędnie, odmawiać, skąpić sobie wszystkiego, zwłaszcza jedzenia«:
od gęby sobie odiąć [...]. an seinem Maule darben. prendre, épargner sur sa bouche; se plaindre sa vie. T III 369.
◆
ujmować gębie swojej »żyć bardzo oszczędnie, odmawiać, skąpić sobie wszystkiego, zwłaszcza jedzenia«:
uyymować gębie swoiey. an seinem Maule darben. prendre, épargner sur sa bouche; se plaindre sa vie. T III 369.
◆
gębę odąć »wywyższać się«:
gębę odąć [...]. sich aufblasen, die Nase hoch tragen. lever la crête; lever, sécoüer le menton; morguer. T III 369.
◆
wyżej nosa gębę nosić »wywyższać się«:
wyżey nosa gębę nosić. sich aufblasen, die Nase hoch tragen. lever la crête; lever, sécoüer le menton; morguer. T III 369.