Słownik XVII wieku

Warianty fonetyczne: PIĘKNY, *PIEKNY

Słowniki:
nie notują

Formy: st. równy lp M. m piękny; ż piękna; n piękne // piekne; D. m pięknego; ż pięknej; n pięknego; B. m nżyw piękny; żyw pięknego; ż piękną; n piękne; N. ż piękną; Ms. m pięknym; n pięknym; lm M. nmos piękne; D. pięknych; B. nmos piękne; ~ st. wyższy lp M. m piękniejszy; n piękniejsze; ~ st. najwyższy lm M. nmos najpiękniejsze; D. najpiękniejszych; B. nmos najpiękniejsze

Znaczenia:

1. »zgodny z poczuciem piękna; sprawiający miłe wrażenie, budzący zachwyt, podziw; chwalebny, zacny«: Koscioły tam bardzo piękne ktore przed tym bywały katolickie nabozenstwo tez pięknieysze nizeli u naszych Polskich Kalwinistow. PasPam 56. Było niebardzo zimno y pogody były piękne. PasPam 61v. Stanął Pułk krolewski w Hartuzęn [Aarhusen] Miescie pięknym. PasPam 62v. Zlac wodę w garnek [...] za pułgodziny z siędzie się sol bardzo piękna. PasPam 65v. Koscioł sąm tak piękny y wspaniały że mu rownego nigdzie w Polszcze nie widzę. PasPam 77v. Pamiętam Uraniburgum Strukturą Cudownie piękną y w Mieyscu bardzo Spokoynym do obrony. PasPam 77v. Suknie choc naypięknieysze kazano robić krotko. PasPam 79-79v. Staneliśmy tedy pod kozie rady na trzy Niedziele przed Swiątkami woysko piekne y dobre. PasPam 87v. Chrest wziąłem mu piękny bardzo, było na oprawie zedwadziescia Czerwonych złotych. PasPam 95v. Wzacnym y starozytnym zrodzona [panna] Domu przy tak pięknych od Natury Sobie konferowanych przymiotach [...] Szczęsliwosci wszystkie Swiata tego dobrowolnie rzuca. PasPam 281v-282.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ piękna rzecz:

2. »dobry gatunkowo; doborowy, urodziwy; odpowiedni, dogodny«: Kiedy wyciągną tego [ryb] okrutne mnostwo to ktore się mnie naypięknieysze widzą y naylepsze są złe. PasPam 65. Wszystko Woysko tedy na nas uciekało. Biy że teraz ktory się podoba wybieray to piękny to ieszcze pięknieyszy. PasPam 95. Gdy bym był miał wtęn czas aby iednego czeladnika przy sobie mogł by był iako nay pięknieyszych Rumakow nawybierać. PasPam 96. Nagrodził mi P. Bog mego gniadego, dał mi za niego inszego gniadego bardzo pięknego konia. PasPam 96v. Człowiek to był grzeczny powazny urody bardzo piękney. PasPam 170. Sąm Radziwiłł Bogusław miał z Sobą Ludzi z osm Tysięcy bardzo pięknych. PasPam 230. Miał z Sobą gość Charcicę piękną. PasPam 252v. Charty były y piękne y rosłe a przytym tak rącze. PasPam 256.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● Bogáctwá rod i godności/ Są piękne pokrywki złości. KnAd 31.