W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 18.11.2008
SKÓRA rzecz. ż
Słowniki:
nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1618
Formy: lp M. skóra; D. skóry; B. skórę; Ms. skórze; ~ lm Ms. skórach
Znaczenia:
1. »zewnętrzna powłoka ciała ludzi i zwierząt kręgowych«: Skora własnie taka na niey [rybie] iako Iaszczur co go do Szable zazywaią. PasPam 65. Takis człowiek iako y on tak zolnierz iako y on y na nim skora nie z karaczyny iako y na tobie. PasPam 114. Ale mi było tak miło Iako bymię ostrym grzebłęm po goley skorze deapał. PasPam 251v.
Związki frazeologiczne: świerzbi kogoś skóra »ktoś uprzykrzył sobie spokojne, bezpieczne życie, komus chce się wojny«: Swierzbiała go skora tęskno go było zpokoiem zachciało mu się Polskiego czosnku. PasPam 52. ◆ ze skóry kogoś drzeć (sz. zm.) »znęcać się, pastwić się nad kimś; wyzyskiwać kogoś«: Moskwa iako w Sciekli [...] Zagnali się Za Owym Chłopcem az w las chcąc go koniecznie dostać bo by Go pewnie Z[s]kury darli za takie Niecnoty. PasPam 104. Pietr S. dla Owieczek Chrystusowych Siła biczow Ucierpiał. A ty Owieczki Chrystusowe drzesz z Skory rozpruszasz niszczysz. PasPam 196v. ◆ skóry nadstawić »narazic się dobrowolnie na niebezpieczeństwo, na utratę życia«: Niezal y skory szczerze nadstawić kiedy więm że zwycięzywszy będzie za co Plasterek kupic. PasPam 261.
Przenośnie: Chfieldorowi tez chodziło o swoię skorę. PasPam 104v.
2. »skóra zdarta ze zwierzęcia i wyprawiona dla celów użytkowych«: Między inszemi rzeczami Cynowa Ładownica została na rzęmięnnym Pasie a w Skorę powleczona. PasPam 238v.
Związki frazeologiczne: lwia skóra »symbol odwagi, męstwa«: Męstwa Herkulesowi proba iest prawdziwa Gdy za przedni Ornament Lwi skory zazywa I z tym Dom Lanckoronskich iawnie aemuluie kiedy się Lwem ognistym z dawna pieczętuie. PasPam 274. ◆ nie spisałby czegoś na dziesięciu skórach wołowych »o czymś nie dającym sie krótko opisać, opowiedzieć«: Co ia iuz pamiętam odmięnney co raz mody, w Sukniach, w Czapkach w botach {...] O Boze S. niespisałby tego na dziesiąciu Skorach Wołowych. PasPam 79v.
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: chłopska skóra: Nie iest Sliachcic pąn Chłopus choc pieniądze czuie, Wsliacheckim domu zatem starasie o zonę, Mnięmą [!] chcąc tÿm swą zakrÿc chłopską skorę onę Chłopęm tęn postaremu ta chłopowną będzie. TrepNekLib 12v. ▲ skóra bzowa:
Związki frazeologiczne: w inszej chodzić skórze: Y ieźli iáko Sóńce, rozum do MIesiącá NIe rządzi? wziąwszy z ziemie, aż do Piekłá strąca. Coz pisać o odmiánie? gdzie się ták náturze Zdało: że niemal, co rok, w inszey chodzim skurze: Ze ieźli się nie widzą, chodć Vr"acie rodzeni, NIe znáią, ták się ciáło w krotylkim czásie mieni. PotPocz 71. ◆ Ze skóry łupić (sz. zm.) »grabićkogo, zdzierać z kogo«: BIáda nam wielka ná te násze Pány/ Práwie nas łupią z skory iák bárány/ Nigdy z pokoiem człowiek nie vsiędzie/ Chybá co złego przy piwie zábędzie. LamChłop A. Wzbudzi Bog Tyránná iákiego, Fokása iákiego, Rządcę Miástá, ktory z-uboztwá powstał, Aiuvit pauperem de inopia, áż on ubogich poddánych runo, i wełnę, to iest dostátki zbiera, z-skory łupi, substáncyą ich pożera, á oni co? Coram tondente se obmutuit, milczą. MłodzKaz IV, 8. O nie ná to cię postánowiono, ábyś poddánych z-skory łupił, w-niwecz obracał, pod pretextem rządu, ciemiężył i martwił, ále żebyś ich karmił, Vt det illis cibum, Zbestwisz poddánych Pánie nász, będą się upomináli chlebá, będą nápieráli ieść? nic to! day iem przedcię, Det illis. MłodzKaz II, 225.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: Głaszcz ty kotowi skorę/ á on ogon w gorę. RysProv IV, 4. ● Poki w niey Niedzwiedz chodzi, nie przedaway skory. PotWoj 139. ● Szkodaskory przedawac poki Niedzwiedz chodzi. PotWoj 96.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autor: SPas