W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 18.04.2024
BEZWODNY przym.
Słowniki:
SXVI, Kn, T, L (XVI-XVII), SWil, SW, SJP notują
SStp nie notują
Formy: lp M. m bezwodny; ż bezwodna; D. ż bezwodnej; B. ż bezwodną; Ms. ż bezwodnej; n bezwodnem; lm M. nmos bezwodne; D. bezwodnych; Ms. bezwodnych
Znaczenia:
»pozbawiony wody, niemający rzek, jezior itp.«: Płácżą miłośnicy Boży teskniąc sobie w tey suchey y bezwodney pustyni tego świáta/ w tym Bábilonie pomieszánym/ kędy wszystko opák idźie/ práwo zá lewo/ lewo zá práwo/ gorzkie zá słodkie/ słodkie zá gorzkie vchodźi/ y żądáią corychley przyść do oycżyzny niebieskiey świętego miástá Ieruzálem/ nárzekáiąc z Dawidem KRolem/ Hei mihi quia incolatus meus prolongatus est. AlandPam C3. Inszy Arabin w szczerém bezwodném polu, gdy mu wody nie stało, w szczerém pragnieniu będąc, mówił: — „Kiedybym to u Boga uprosić mógł, abym, nim umrę, w kolano głęboką wodę naszedł, a swoję materyą nią napełnił, i sam się ochłodziwszy posilił, potém jużbym niechaj umarł.” SaadiOtwSGul 137. „Oku człowieka bogactw nienasyconego, Nie dosyć czyni świata dostatek wszytkiego, Jako bezwodnéj studni, któréj rosa nocna Nie może posiłkowéj wodzie być pomocna.” SaadiOtwSGul 224. Cić są ná świętych ucżtách wászych zmázámi/ ktorzy z wámi godując bez wstydu/ sámi śię pásą: są obłoki bezwodne/ ktore od wiátrow tám y sám unoszone bywáją; drzewá zwiędłe/ nieużytecżne/ dwá kroć zmárłe y wykorzenione [...]. BG Jud I, 12-13. Bráćia moji omylili mię jáko potok: pominęli jáko gwałtowne potoki: Ktore bywáją mętne od lodu; w ktorych śię śnieg ukrywa. Cżásu ktorego topnieją/ záginą: á czásu gorącośći/ niszcżeją z miejscá swego. Udawáją śię tám y sám z drog swojich: rozciekáją się po miejscách bezwodnych/ y giną. BG Hi VI, 15-19. Béz wodny [...] Inaquosus. Kn 25. Com się powiáda był obłąkał/ y zászedł ná pustynią/ bezwodną/ y nieurodzáyną/ gdźiebym był od głodu zdechnąć muśiał: to mię on z miłośierdźia swoiego przeniosł ná pástwisko buyne/ obfite y roskoszne/ źrzodłámi wdźięcznemi opływáiące. StarKaz 85. A że kráiná tám tá [prowincja Alesa w Azji] iest sucha y bezwodna/ obywátele támeczni kiedy im ná polá/ ná łąki/ y ná ogrody wody potrzebá/ zszedszy się ze wszytkiey okolice/ stoią po brzegách ieźiorá onego/ gráiąc ná rozmáitych instrumentách: á wodá oná melodyą ich muzyki vbłagána/ podnośi się z brzegow swoich/ y roźlewa strumieniámi [...]. StarKaz 572-573. Weyrzyy, ponieważ serce moie vpragnione Ząda ćiebie vśilnie, y tak zapalone, Iak dzdza bezwodna źiemia w ćięszkie letnie znoie, Ciebie żywego Zrzodła pragnie serce moie. DamKuligKról 181. [...] tá bowiem Pustynia [na której Jozafat szukał Barlaama] poniekąd bezwodna, Niebyłá ku iedzeniu w zgodne źiołká płodna. DamKuligKról 280. Tey tedy iák máłey ná świecie kráiny, iákoś się z Xiąg Ptolemeuszá naucżył, cżwarta práwie cżąstka iest, ná ktorey my znáiący się mieszkamy ludźie. Z tey cżwártey cżęśći, gdy iák wiele morzá y káłuźe zástępuią, iák szeroko piaski y bezwodne się mieyscá rośćiągáią, rozumęm odetniesz, ledwie máły ieden y ćiásny ludźiom do mieszkánia zostánie dźiedziniec. BoecBardzPociecha 52. Po suchych mieyscách, y knieiách bezwodnych, Obłąkałem się w zawodách swobodnych, Bezdroże lubiąc, áni práwey drogi, Nietrzymáiąc się, choć mię kłoły głogi. ChrośZbiór D2. AFRYKANSKA mappa, ma podobieństwo do serca; większa triplô od Europy, ale nie osiadła dla suchych, bezwodnych Krajow. ChmielAteny IV 543. Bezwodny. das kein Wasser hat. qui n'a point d'eau. T III 39.
# Użycia metajęzykowe: # Są w nim [zebraniu słów] niektore przystarżałe, ale nie cale z zwyczaiu wyszłe słowa, aczey mogą znowu być zażywane, y do ięzyka przywrocone. Baczność. Badacz. Badanie. Bezbożnik. Bezbramne Miasto. Za bezcenek przedać. Bezcienny widok. Bezdenny. Bezdroże. Bezeceństwo. Bezgłowna Rzeczpospolita. Bezludny Kray. Bezkrolewie. Bezprawie. Bezrżądny. Bezwodny. Bezżenny. RzewWKras 202
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autorzy: BR-K, WM