Słownik XVII wieku

Słowniki:
nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1610

Formy: lp M. łokieć; D. łokcia; B. uż. nżyw. łokieć; N. łokciem; Ms. łokciu; ~ lm D. łokci; B. uż. nosob. łokcie

Znaczenia:

1. »część ręki«: Ow miecz zaraz mu pod łokcięm chłopiec trzyma. PasPam 83v. Wodzowie przed nami idą z gołemi po łokcie rękami. PasPam 105. Oni mieli znaki lewe ręce chustką wiązane [...] iatez skoro poczęto bardzo golic przewiązałem tez sobie rękę nad łokcięm y Niebardzo od nich stronię. PasPam 203. Zyła zwáná Bázyliká, zostáiąca niżey pod Medyánną w łokciu, otwierána bywa ná wszelkie áffekcye wątroby, żołądká, ná párcie w bokach. VadeMed 3.

a) »miara długości«: Wnocy kápitan ieden Niemiec przewagą swą zmierzył pilnie mur zamkowy/ powiáda że ná trzy łokcie miąsszy. BielDiar Aiijjv. Bo v tám tego [okopu] tylko się po pułtorá łokćiá dostawáło ná kon: á teraz po trzy ćwierći łokćiá y więcey trochęt: ám [!] tego było 5000á tego tylko 3800 y coś właśnie. SzembRelWej A2. Axamit [...] w Szczoteczkę na mieyscu kupui/ łokieć po złotych 3. groszy 15. GostSpos 108. Tak wiele [...] uczyło mierzyć łoża, koła [działa] i insze rzeczy, to jest, kto sążniem, kto arszyną, kto łokciem, kto piędzią. AquaPrax 126. A gdzie by potrzeba była pomocy dodać, tedy do wiślnego bałwana, którego by było w głowie dokoła łokci półpięta, pp. urzędnicy dolni powinni dodać chłopa jednego do pary. InsGór 1649 35. wydaiąc w stan swięty Małzenski [sc. córki] Małzonka mo[j]a s synami memi stey oyczyzny Ma dac kozdey [...] z ochendostwa sukienek dwie w kramie kupionych iakiey kolwiek matery po złotych dwa łokiec. DekrŻmud 135. Towarzysz poleciał do Goru [zam. góry] od kulbaki wyzey nizli natrzy łokcie. PasPam 93v. Woda nałokiec y lepiey na brzegi wystąpiła. PasPam 266. Chorągiewka kitajczana, barszczowa, łokci półtora długa, 2 łokcia szeroka. ZdobChorGęb 128. Wiele guntow potrzebuie dách, ktorego do gory iest łokći 20, á wdłuż łokći 70? SolGeom II 76. 2 sznurky perełek niewielkich, uriianskych, koszdy z nich wrasz mierząc y ięst długi łokci 31/2, y dwa achtentęlę. SzumInw 42. Przybywszy Krol Jmć do kniei w minutach 10. ná wybudowane ná 2. łokcie od ziemi Amphitheatrum chrostem zielonym otoczone z ktorego mogł lepiey widzieć zwierza [...] stanął y zaraz mysliwcy y chłopi z gęstwiny zaczęli wyganiać łosie. GazPol 1736/82, 3 nlb.. Obrazów 2 na łokci 2, z ekspressją 1 starca [...], przy którym żołnierz w zbroi i inne różne argonterie. InwObrazŻółkGęb 185. Batystu sztuka, w której łokci dwanaście. WypARzewGęb 229. [...] Łokietek zaś tylko spustoszywszy Sląsk wrócił do Domu, i w Roku 1333. umarł pochowany w Krakowie, Łokietkiem nazwany, bo niskość Osoby mało nad łokieć była, ale bitny. ŁubHist 41.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● ● Ták to bolesno komu Zoná vmrze/ iáko kiedy kto zábiie się w łokieć. RysProv Iv.