Słownik XVII wieku

Słowniki:
nie notują

Formy: st. równy lp M. m powolny; ~ st. wyższy lp M. m powolniejszy; D. ż powolnej; lm M. nmos powolne

Znaczenia:

1. »poruszający się z niewielką predkością«: Chameleon [...] Jeszcze powolnieyszy daleko nád żołwia w chodzeniu, bo ledwo ná łokieć przez dzień uczołga się. ChmielAteny1755 I 472.

2. »uległy, posłuszny, zdyscyplinowany«: Azażeś záwsze ze mnie nie miał powolney żony? BudnyBPow 160. Iákoby chćiał wyráźić Philo, że SŁOWO Przedwieczne nákaźáło, Słońcu, Kśiężycowi, Gwiazdom, y inszym Plánetom Niebieskim, áby mu gdźie się obroći świećiły, et dixerunt, adsumus, et luxerunt ei cum iucunditate. Záraz powolne ná głos Pański, rzekły/ Iesteśmy/ gotoweśmy: y świećiły mu z vćiechą. HinPlęsy 11. Jam i rodzicom nie tak był powolny, Żeby im miał być żywot mój swawolny Zawsze do smaku... MorszAUtwKuk 222. [...] koń był iásno płowy Isabellowy, bárdzo wspániáły y powolny, stąpał wolniuśieńko pod Krolem Imśćią z gory nogámi, niby tańcem, iáko wielce dobrze ćwiczony ná Szkole, ták dálece iż podobnego w cáłey Europie ználeść z trudnośćią by przyszło. RelWjazdKról A3.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:

◆ Związki frazeologiczne: ◆ sługa powolny »zwrot używany przez szlachtę na określenie siebie w stosunku do innego szlachcica, stosowany zwykle w zakończeniu listu«: Author Slugá povvolny Michal Hofmánski. HofmańPor Aij. ◆ życzliwy brat i sługa powolny (sz. zm.) »zwrot używany przez szlachtę na określenie siebie w stosunku do innego szlachcica, stosowany zwykle w zakończeniu listu«: Podpisuiąc się pisze WMMPana zyczliwy Brat, y Sługa powolny. PasPam 171. Zostaię W MM Pana Zyczliwy Brat y Sługa Powolny Kazimirz Chwali Bog Zeronski [Żeromski] Marszałek Woysk IKM W.X.L. PasPam 171. Sobie na ten czas WMMPana zwykłey zalecąm łasce iako cale zyczliwy WMMPana Brat y powolny Sługa. Paweł Sapieha Woiewoda Wilenski H.W.W.X.Lgo. PasPam 173.