W TRAKCIE OPRACOWANIA
Data ostatniej modyfikacji: 05.05.2020
Warianty fonetyczne:
ŁAMAĆ, ŁOMAĆ || ŁOMIĆ
Słowniki:
nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1618
Znaczenia:1. »wyginając dzielić na części«: Łomię, vid. Łamię. T III 754.
▲
Ustabilizowane połączenia wyrazowe:
▲
ręce łamać »martwić się«:
Krol Stoi Obstąpili go a on Ręce łamie turbuie się. Iuz tez w tęn czas szczerze był frasobliwy. PasPam 203v.
2.przen. »pokonywać kogoś«: W tym skoczyła Chorągiew hurmem Wytrzymał im, a poty[m] z ową swoią watachą iak począł ich łąmać nasiekł na bił Chorągiew wziął y kotły y odesłał to Hetmanowi. PasPam 83.
Marszałek lubo w małej kwocie dał mu [pułkownikowi Mierowi] pole i zrazu poczęto Sasów dobrze łamać; a mając już związkowi za wygraną, wzywali Sasów do akordowania, lecz ani mówić sobie o tem nie dali, wołając: wolemy zginąć jak żołnierze, niż się jako bydło dać zarzynać. OtwFDziejeCzech 235.
3. »naruszać, nie dotrzymywać, nie dochowywać«: Boginią nikt nie będzie gromić, Nikt boskich sądow nie pomyśli łomić [...]. KalCuda 35.
Wprzod tedy, anizeli sprawy inne sądzone były, dla lepszego porządku Przewiel. O. Przeor niektore ustawy postanowił, naznaczywszy za Rugowego w teize wsi Woiciecha młynarza, ktorego powinnosc ięst [!] przestrzegac wszego dobra y notowac ich, ktorzy łomią te nizey opisane y inne, tim podobne, postanowienia. KsKasUl I, 375.
Cóż tedy będzie dalej? Jeśli mnie kto spyta, W księżą się Rzecz obróci samę pospolita. Jeśli z tego zawczasu snu sie nie obudzi, Pełno będzie kościołów; cóż, kiedy bez ludzi. I co w inszych królestwach chwałę bożą mnoży, gdzie stan rycerski kwitnie, w Polszcze ją zuboży, Bo chociaż już na większe osiedli ją poły, Mało im wyderkafy, biorą i z stodoły. Choć daleko od tego, czego sobie życzą, Już łomią wolność, co rok drożąc swą wytyczą. PotFrasz2Kuk II 468.
●
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa:
●
Potrzebá práwo łamie. RysProv 65.
●
[...] zakazał zeby tych owiec nie tykali nie rznęli dla grzechu, ale skoro usnął owym się tesz iesc chciało a nie było co inszego, potrzeba powiadaią y Zakon łamie, zabili kilkanscie sztuk z onych trzod y poiedli [...]. PotPrzyp 8.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
ŁAMANY
im. przym. bier.
Warianty fonetyczne:
ŁAMANY, ŁOMANY
Znaczenia: hasło w opracowaniu - nie podano jeszcze definicjiŁamány/ v. Niérowny 1. Kn 347.
Dwór nowy, guntami pobity; dach na nim łomany z 2 narożnikami w ogród wydanemi. InwKal II 336.
Łamany. 1) gebrochen. 2) ungleich, holpricht. 1) rompu, caffé, 2) raboteux, inégal. T III 711.
▲
Ustabilizowane połączenia wyrazowe:
▲
arkusz łamany:
Arkusz łamány ná części dwie/ cztery/ [...] v. Sékstérn. Kn 9.
arkusz łamany na części dwie, trzy. T III 11.
▲
arkusz niełamany:
Arkusz pápieru nie łamány/ Plagula, philyra, vel philura [...] v. Papierowe drzewko. Kn 9.
▲
mat. łamana liczba:
Łamana liczba; frakcya. Rechent. ein Bruch. Aritmet. fraction; nombre rompu. T III 711.
I. Cóz to iest łamana liczba? A. Innego nic nie iest, tylko iakoby iakie kawałki od całej sztuki. GorAryt 44.
O Abbreuiácyey ábo Zkraczániu [...] gdy ia nápiszę w łamaney liczbie tak wielą numerow złamánie/ ná przykład 144/288 á rozumiem ią potym po Skroczeniu przez te numery to iest 1/2. GorAryt 58.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
ŁAMIĄCY
im. przym. czyn.
Warianty fonetyczne:
ŁAMIĄCY, ŁOMIĄCY
Znaczenia: hasło w opracowaniu - nie podano jeszcze definicji«Tą katownią – rzekł Anioł – bywają karani ludzie wiarę łamiący, zdrajcami nazwani». BolesEcho 90.
[...] Lanckoroński Hetman Polny z Czarneckim wokowani od Króla przećiw Szwedom łomiącym pakta, z znaczną częśćią Woyska oderwali śię [...]. ŁubHist 91.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]