W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 25.07.2019
UJŚĆ czas. dk
Warianty fonetyczne: UJŚĆ, UŚĆ, UŃŚĆ
Słowniki:
nie notują
Formy: bezok. ujść // uść; ~ cz. prze. lp m 1. os. uszedłem; 2. os. uszedłeś; 3. os. uszedł; n 3. os. uszło; lm mos 3. os. uszli // uśli; ~ cz. przy. pr. lp 1. os. ujdę; 2. os. ujdziesz; 3. os. uńdzie // ujdzie; lm 3. os. ujdą; ~ tr. przyp. lp m 3. os. uszedłby; ~ tr. przyp. prze. lp m 3. os. uszedłby był
Znaczenia:
1. »uciec«:
Rekcja: czegoś// komuś
500 okrętow Olęnderskich zamknięto in Mati Baltico tak ze by było wszystkich wyduszono y nikt by nie uszedł ale Srogie pokładawszy piniądze Confaederati [sprzymierzeni] okupili ich. PasPam 71. Qwadrans iednak niewyszedł od owego zmięszania wycielismy ich że y ieden nieuszedł bo wszczerym polu. PasPam 94. Bardzo niewiele uszło Woiewodow kniaziow Boiarow Dumnych. PasPam 108. Dunskoruskiego [Dołgorukiego] y tych ludzi co uszli noc urodziła, bogdy by było więcey dnia stawało wszyscy by byli polegli. PasPam 108v. Rzecze [król] awitay Panie konfederacie ale mnie many. Ukłoniwszy odpowiedziałem. Iuz teraz uydę takiego mniemania kiedy iadę od Smolenska nie od klec. PasPam 173v. Niegodziło się powiedziec ktom iest zeby uysć kłopotu Inquantum [o ile] by tam kto by z nich umarł. PasPam 181. Co[n]suluit [poradził] sobie że y Smierci y Infamiiey uszedł takim Sposobem. PasPam 185v. Zostawiłęm u Pana Łączenskiego Łuk zebym uszedł podobienstwa [zabójstwa]. PasPam 189v. Sąm WMM Pan podobno tak czynisz że kiedy Sługę przyimuiesz sąm z nim wręcz mowisz y opowiedasz mu przyszłey iego usługi powinnosci y kondycyie [...] Więc tedy y mnie podobno to uydzie choc Sama przez się rozmowię się wtym z WMM Panem oraz y deklaruię. PasPam 223v. Ten nieomylney iest pociechy syty Kto wszystkie w Bogu nadźieie pokłada Niechay na niego wywrą się kocyty, Y sam Acheron niechay się nań skrada Z nog mu opadną y stalowe nity, Y w głos napaściom wszystkim wypowiada, Zespod zasłoną Boskich iego skrzydeł, Tych przeciwności undzie y straszydeł. ChrośJóz1745 P7.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: nie ujdą rationes »nie wystarczą dowody«: Słyszeli deklaracyią plenis buccis [pełną gębą, wyraźnie (powiedzianą)]że tego nieodstąpiemy Choc by tez Armis experiri [bronią doświadczać] iezeli nąm nie uydą rationes. PasPam 116.
Związki frazeologiczne: uść licha »uniknąć złego«: Wyszedłęm z Szałasu chcą uść licha. PasPam 88. ◆ noga nie ujdzie »nikt sie nie wymknie, nikt sie nie uratuje«: Noga was tu nie uydzie hultaje. PasPam 181v.
2. »przebyć odcinek drogi«: Gdzie tedy szło [...] nasze prawe skrzydło tosmy mieli błota iak przez Siedmioro Staian y Lepiey ze mieyscęm kon zapadał po tebinki, mieyscęm uszedł powierzchu tylko się tak owe chwasty zrosłe zaginały iako pierzyna. PasPam 93v-94. Zaraz trochę tępiey postępował ku nam co przed tym szedł magnis itineribus [śpiesznymi pochodami] iuz potym nietak bo co uszedł 3 mile to odpoczywał 3 dni. PasPam 101v. Szczęsliwie dogąniłęm y owych co byli przedęmną pułtorą Dniami poodkładali lubom w ten dzien mało co uszedł a prawie iak nic. PasPam 281.
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: wstydu ujść (sz. zm.): Ale nade wszystko ze się wstydu vidzie, a mianowicie ta[k] facili remedio; tydzien tylko na drogę ile prostą [na] Kalisz odlozywszy. OpalKListy 48. Wielu áby uszli wstydu, frásunku, háńby, y innych boleści dusznych, życzyli sobie choroby ktora iest boleścią zwierzchną, zaczym znáć że większa iest boleść ná duszy. TylkRoz 306.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: Vydziész sędziego karánia/ nié sumnienia kátowánia. KnAd 646.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autor: SPas