◆
Związki frazeologiczne:
◆
wywrócić oczy:
◆
bierzmem w oczach komuś coś jest »coś komuś przeszkadza, coś kogoś razi«:
Które gdy głosem pakta czytają tłumacze, słucha Dziurdzi, co mniemał, że tylko haracze były w nich a daniny, gdy inaczej widzi, swojej zewnątrz potwarzy i dumy się wstydzi. Reiżom jednak swoim przepisać ich każe, co by mu bierzmem w oczach, twarzą nie ukaże, pióra cicho opuszcza i od tej minuty one wyszumiwają we łbie mu trybuty. TwarSLegK 158.
Jeśli o równość idzie i tytuły, Czemuż dawniejsze w tem się nie poczuły Wielki [!] i naszy przodkowie? Ach! my mędrszy dopiero synowie. Tylkoli, tylko bierzmem w oczach komu Cudze te światła i ozdoby domu? Bez książąt, co na to tak biją, Niechaj świętą razem rwą unią. TwarSRytTur 98.
◆
na oczy coś komuś wyrzucać:
◆
wlepić w coś oczy:
◆
strach komuś w oczy puścić »przestraszyć kogoś«:
[...] pod zasłoną wprawienia w rezę rządu domowego, uczyniwszy, co się z kim zda i strach wszystkim dopiero w oczy puściwszy, extremae servitutis iugum na karki nasze snadniej było włożyć. AktaPozn I/1 338.
◆
przekładać przed oczy:
◆
oczy wypłakać:
◆
snem śmiertelnym zawrzeć oko »umrzeć«:
PasPam 245.
◆
zawiązał komuś oczy niewstyd »ktoś nie wstydzi się swojego nagannego postępowania«:
Hey komu Bog iest miły y kogo obchodzi Ta nieczesc Chrystusowa? komu się niegodzi Oyczyzny byc odrodkiem? niezawiązał komu Oczu niewstyd? Zabiegay cięszkiemu pogromu Zawczasu. DrobOpow 47.
◆
z oka nie spuścić kogoś »mieć baczenie, pilnować«:
Iuz tedy mię obadwa z oka niespuscili. PasPam 220.
◆
łaskawym na kogoś wejrzeć okiem:
◆
strach z wielkimi oczami »strach, który wyolbrzymia niebezpieczeństwo«:
Na to parzchnął od śmiechu, y strach go z wielkiemi oczyma odleciał. KonSRoz 74.
◆
oko zaprószyć:
◆
oczy zamydlić:
◆
oczy czym zarzucać:
◆
oko czym zarzucić:
◆
nie zamrużone oko:
◆
zaigrać oko:
◆
oczy wytrzeszczać:
◆
pokazać się na oko:
◆
z niezamarszczonym okiem:
◆
w czyichś oczach mieć powagę »być poważanym, szanowanym przez kogoś«:
Ze zas osoba moia woczach WMM Pana nie ma iako [...] WMMPan mienisz powagi Coz ztym czynić?. PasPam 137v.
◆
nie mieć wstydu w oczach »nie wstydzić się swojego postępowania«:
Gdy ten co chce bogatym bydz chce bydz y prętko Dla tego perfas nefas bierze sie do złota Nie maiąc ani cnoty ani wstydu w oczach [...]. OpalKSat 40.
◆
kogoś oczy bolą »komuś ciężko patrzeć«:
A zuchwały Koziołek biega iako cyga Co wybornieysze ziołka ząbkami przystrzyga Na co Wilka, z krzewiny patrząc oczy bolą Gdyby nie psi iuszby mu zganieł tą swawolą [...]. PotWoj 174.
[...] na to oczy bolą, Co z boską i z kościelną nie zgadza się wolą, Że nazbyt przestrugując zamierzone fugi, Przenosimy, co Panu należy, na sługi. PotFraszBrück II 9.
◆
zawiązać oczy niewstydem »nie wstydzić się swojego nagannego postępowania«:
[...] zawiązawszy oczy Niewstydem gmin Krzyzakow oslep się potoczy Na Polską krew slachetną [...]. DrobOpow 77.
◆
strach komuś w oczy poszedł »ktoś się przestraszył«:
Wielki by i tej rozbieżały rozpuście strach w oczy poszedł, kiedyby się obyczaj nalazł, jakoby sądy spraw kryminalnych sporzej odprawować się mogły [...]. AktaPozn I/1 405.
◆
coś komuś przed oczyma lata »ktoś się czuje tak, jakby coś widział«:
To wezgłowko było Zuzánny oney świętey/ gdy śmierć kámienna przed oczymá iey latáłá. BirkNiedz 119.
Skoro náwet usłyszy trąbę/ mowi: Vah; to iest/ tryumf mu przed oczyma lata na ten czás/ gdy przygody nástępuią. BirkNiedz 124.
◆
łaskawym na kogoś oglądać się okiem:
◆
mieć na coś pilne oko:
◆
łaskawym okiem:
◆
obejrzeć się okiem miłosierdzia:
◆
gołe oko »oko bez przyrządów optycznych«:
[Szkła powiększajace] naydrobnieysze atomiki, gołemu niewidome oku, odkrywaią. BystrzInfRóżn Y3v.