W TRAKCIE OPRACOWANIA
Data ostatniej modyfikacji: 26.09.2012
Słowniki:
notują
Znaczenia:1. »instrument muzyczny«: Trąby niesłycháć/ áni ogromnego Bębnu/ tylko dźwięk głosu nabożnego [podczas procesji]. TasKochGoff 276.
Elearowie [...] całą noc [...] dobrą myśl w obozie swym, trąbami, bębnami, szurmami, wykrzykaniem i błyskaniem się po polach oświadczali. DembPrzew 98.
Potym przydziesz ná págorek Boży/ kędy jest straż Filistyńska: á gdy tám wnidziesz do miástá/ potkasz się z gromádą Prorokow/ zstępujących z gory: á przed nimi będzie hárfá/ y bęben/ y piszczałká/ y lutnia/ á oni będą prorokowáli. BG 1Sm 10, 5.
Srzodkiem iey [oddziału piechoty węgierskiej] w bebny grzmią Dobosze/ Y na Serbskich dumaią fciárach Szyposze. TwarSLeg 66.
Nie zá muzyką pokoiową [...] ale przy trąbach, y bębnách, powietrze dzwiękiem nápełniaiących zostałem Krolem. WojszOr 218.
Trzymaią bęben y harfę, y weselą się przygłosie muzyki. BanHist 9.
Hetman przestrzegáć ma [...] żeby pod czás Elekcyey dźwięk Bębnow [...] nie zagłuszał wolnego głosu Szláchty, w obierániu Páná. LubJMan 65.
Pasza Sylistryiski [...] zwycięzywszy zawolą Boską Naszych y z Pędziwszy z Po[la] Pozbierał z poboiowiska owe Porzucone kopiie kotły Bębny Choragwi wiele y Więzniow. PasPam 265.
Weźmicie Psalm/ przydajcie Bęben y wdzięczną Hárfę z Lutnią. KancPol 4 nlb..
I tak się ta wszytka Archandya do Zamku wwaliła, przywitana bębnami, Trabami y Surmami. HistBun 25v.
Ta piechota zawsze zostawała przy Boku Iego Mości, pod Czterema Chorągwiami, y Muzyką, to iest Bębnami, y Szyposzami, maiąc swoy Bazar. CzerDwór A4.
Ieśli wezmę piszczałki, te lámenty gráią: Ieśli bębny, te smutne Echo wydawáią. ClaudUstHist 33.
Nábrzmiáłość iest miękka, gdy palcámi nátłoczysz ustepuie, y gdy w nię trącisz iak bęben dzwięk wydaie. CompMed 511.
Nie trzeba trąby, bębná, ni kogutá, Obudzi rano leniwych pokuta. DrużZbiór 178.
Jeżeliby sie zaś Baránia y Wilcza ná iákim instrumencie znaydowałá strona, álbo Kocieł, lub Bęben ieden skorą Owczą, drugi Wilczą były okryte, tedy strona Owcza żádney nie wydáie rezonancyi. ChmielAteny1755 I 491.
▲
Ustabilizowane połączenia wyrazowe:
▲
uderzyć w bęben (
sz. zm.):
Tegoz dnia i drugiego ponim, bralismy od Je[g]o m. P Wołowicza Chorązego Wilenskiego Popisowe attestacyine kwity. 12 Octobris po Msy, uderzono w bemben do koła. VorLetSkarb 253.
Razem zPola uderzą w surmy, w Trąby wBębny A Turcy padac będą, iako las, porębny. PotWoj 126.
Także pod czás látá, ćwiczenie co Miesiąc, raz będzie skłádał z strzelbą, w bęben kazawszy vderzyć, áby do tarcze strzeláli Cechámi. FredKon 57.
Stał się huk iakiś wObozie Chmielnickiego, bo w bębny uderzono, w Surmy y w Trąby zagrano, potym z Harmat bić poczęto. HistBun 6.
▲
w bęben i trąbę uderzyć:
W bęben i trąbę na trwogę uderzyć kazał. AktaKrak III 158.
▲
bić w bęben (
sz. zm.):
Mieszkał przy niej [Rynald u Matyldy] do tąd/ áż poczęto W ogromny bęben bić ná wschodzie słońcá. TasKochGoff 18.
Biię w bęben/ vide Bębnię. Kn 31.
Hetman wielki ma się też ruszyć ku Lublinu, Tylko czeka, aby mu co przybyło gminu. Zaciągi są w Lublinie w Żydowskiej ulicy: W bębny biją i babią pijący w piwnicy. EksRokLub 114.
W Mieście nagwałt biią w dzwony w bębny lud się sypie na bulwark. PasPam 69.
Kto co zwojuje albo wydrze śmiele [...] Wtenczas - jak w święto - w huczne bębny bije. LubSTobPol 68-69.
▲
w bębny i trąby bić:
Żeby rodzicy płáczu ich [dzieci] wrzeszczących nie słyszeli/ w bębny y trąby bić kazáli/ y wrzask wielki sámi czynili. StarKaz 592-593.
●
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa:
●
(war.)
Głośny bęben zá gorą/ á kiedy do nas przyidzie/ álić iák pudełko. RysProv IV, 3.
Bębęn zá gorą ábo w lésie coś wiélkiego/ choć iák cébrzyk wiélkość iego. KnAd 1055-1056.
●
(war.)
Pilny/ by Záiąc bębná. RysProv XII, 7.
Ják zaiąc bębná rad tego słucha. KnAd 295.
Lada co was Vstraszy iak beben zaiąca. OpalKSat 23-23v.
Słucha iak zaiąc bębna rychło Wici Trzecie Kazą zbroyno kazdemu w swym stawac Powiecie. PotWoj 50.
●
(war.)
Iusz musi Polak siedziec iako Groch nabębnie Iak pod siekierą, patrząc rychłoli go rębnie. PotWoj 97.
Z iednego podeyrzenia ták dálece bredzi, Gdy iáko mysz ná pudle, groch ná bębnie siedzi. PotPocz 55.
Czuły żołnierz w Obozie śpi iak mysz ná bębnie. DrużZbiór 99.
◼
Przenośnie:
◼
Tupycha wbębny uderzy tubalne, Ztąd na krew Ludzką naypierwsze zaciągi. PotSyl 81.
2. »duże naczynie, bukłak«: Szynkwas. Przecierkow małych 5. Bęben drewniany. InwZasBęt 82.
Potem bębnów wielkich 7, jako fasy winne - oni je nabatami zowią. NiemPam 160.
Znowu po małej chwili do onegoż gmachu Tenże [kuchmistrz] przyszedł, myszy zaś skryły się od strachu. Pod bęben, w którym słodka małmazya była. VerdBłażSet 54.
Weinschlauch bęben/ bębenek winny uter. KusWeg 107.
Tego tedy [Eola] roznemi upominkami y ofiarami ubłagawszy, otrzymał to uniego ze mu wszytkie cztery wiatry wskorzanym wielkim bębnie zasmoliwszy y zaszywszy zamknął. PotPrzyp 7v.
3. »brzuch«: Gdy ogroda dopadł głodny bruder Zarł bez względu Jarzyny nie warzone poty Ze mu brzuch w twardy bęben, kiszki poszły w droty Ztąd ich kranki zwyczayne. PotWoj 62.
Bachus wytłoczywszy słodkie wino z Prasy [...] Dmie napełnym swe bąki y Foiary bębnie. PotWoj 69.
4. »otyłe dziecko«: Tego bekarta gdy przy Oycu tem swęm chłopcęm beł ze pękato rosł zwałgo bęben, czasęm Bęsiu. TrepNekLib 25.
5. »zadek«: Cosi na Albertusa to ruszenie poszło [...] Sam chłop goły iák bęben/ iák dyabeł odárty. DzwonRusz k. tyt..
A skoro się ci zblizą [janczarzy] [...] Wszerz y wzdłurz ich osypą, ołowianem Gradem Legło MostemPoganstwo: wziąwszy wgołe bębny. PotWoj 92.
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:
●
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa:
●
Bębęn zá gorą ábo w lésié coś wiélkiego/ choć iák cébrzyk wiélkość iego. KnAd 1055.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]