Słownik XVII wieku

Znaczenia:

1. »jedna z dwunastu części roku«: A złożywszy z siebie szatę, w której jest pojmana, zostanie w domu twym, a płakać będzie ojca swego, i matki swojej przez cały miesiąc: a potem wnijdziesz do niej, i będziesz mężem jej, a ona będzie tobie za żonę. BG Pwt . Innych párticularia dotąd nie wiemy/ tylko że evácuatio Fortec ma bydz w ośm Niedźiel ṕo ṕodṕisaniu instrumenti pacis: Maią w nich zostáwac dźiáłá/ municye/ y inne oręża/ ktore tam były/ kiedy tych Fortec dostáwáli: Prowiantow też maią tak wiele zostáwic/ coby praesidium miáło dosyc ná trzy mięśiące. MerkPol 305. Wedwoch dniach złozyli piniądze zapierwszy miesiąc. PasPam 62v. Ustawa tedy stanęła że by brac 10 bitych Talerow co Miesiąc na kon z pługu. PasPam 62v. Bralismy tedy w pierwszym Miesiącu według ustawy w drugim po 20 bitych. PasPam 62v. Y ta [forteca] by się iuz była więcey nad Miesiąc Nietrzymała bo Prowiantow Nie stawało. PasPam 99v. Mnie samemu więcey niz trzy miesiące wgłowie szumiało, iak w Browarze. PasPam 105v. Przegłodnielismy byli bardzo mięsa niezyiąc przez kilka miesięcy tylko ogrodnemi rzeczami. PasPam 113v. Dan w Nowym Dworze Dnia XXVII Miesiąca Grudnia. PasPam 151v. Wiedenska Forteca [...] Patrzciesz przez krotkie wedwoch Miesiącach Oblezenie. Iaką poniosła deformitatem [szkodę]. PasPam 259. Co mięsiąc te drzewo iedną wydaie gałąź, á przez Rok 12. iedne większe, co są starsze, drugie mnieysze co swieższe. ChmielAteny IV 624. W Listopadzie. przez połowę mięsiąca niey ustannie padały deszcze 22. powstał burzącst wicher z zimnem ostrym złączony, co tu iest rzecz niezwyczayna. BohJProg II 245.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ miesiąc apryl: M[iesią]ca Apryla 10 Toiest na wielkanoc Miałem Vsiebie Miłe goscie folwarku Poławeniu Pana Podsędka toiest Rodzonego Brata. PoczOdlPam 83.

2. »księżyc, ciało niebieskie«: Któraż to jest, co się pokazuje jako zorza, piękna jako miesiąc, czysta jako słońce, ogromna jako wojsko uszykowane z chorągwiami? BG Pnp 6. Pierwej niż się zaćmi słońce, i światło, i miesiąc i gwiazdy, a nawrócą się obłoki po dżdżu. BG 1J Kaz 12. Miesiąc i gwiazdy, aby panowały w nocy; albowiem na wieki miłosierdzie jego. BG Ps 136. Słonca we Lwie z Miesiącem złączenie Iest to kon[s]eqvencyiey dobrey Rozumienie. PasPam 271v. Słonce y Miesiąc, Swiadczą, tak Philozofowie Po Bogu wszystkim rzeczom Inkrement y Zdrowie Przynoszą PasPam 271v. Alternata elewacyi y depresyi Xiężyca regularnie dzieie się co miesiąc pod każdym znakiem Zodyaka. BystrzInfAstron K4v.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ miesiąc august: Na schyłku Miesiąca Augusta wtym roku, zapowietrził się Paweł Kopec ziakiei okazyi wiedziec nie moge. VorLetSkarb 238. Mca Augusta 13 Podstąpilismy pod Wilno. PoczOdlPam 19.

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● Chłop rádby co tydzień Woytá/ co miesiąc Vrzędniká / á co rok inszego Páná miał. RysProv II, 5. ● Kto się chce mieć dobrze ná dzień/ niech sobie gęś zárznie/ kto ná tydzień/ niech wieprzá zákole/ kto ná miesiąc/ niech wołu zábiie/ kto ná cáły rok/ niech żonę poymie/ á kto do śmierci/ niech Xiędzem zostánie. RysProv VII, 5.

MIESIĄCEM
w funkcji przysłówka

Formy:

Znaczenia:

»półksiężycem, półkolem«: Mowię do swoich Towarzystwa a noz mąmy gosci, kazalismy tedy stanąc Czeladzi szeregięm niekupą tak iakoby miesiącęm bo nietak razi szeregięm iako w kupie, a kazalismy zaraz po wydaniu pierwszego ognia zaraz wziąć naszablę. PasPam 59v. Ienosmy tylko odeszli od owey Gospody Nie było staiania umknęli się nąm zrazu a potym tak się stało iakom mowił poczęli nas miesiącem zaiezdzać dla tego że by nąm tył wziąć. PasPam 157.

[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]