ZALĄŻEK ARTYKUŁU HASŁOWEGO Data ostatniej modyfikacji: 28.01.2016
KORONA rzecz. ż
Słowniki:
nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1663
Formy: lp M. korona; D. korony; C. koronie; B. koronę; N. koroną; Ms. koronie; ~ lm B. korony; N. koronami
Znaczenia:
»noszona na głowie oznaka władzy królewskiej«: Ma [podskarbi] w ręku klucz od Skarbu, gdzie Berło, Korony, Jabłko złote y wszystek Archiw iest złożony. ChmielAteny II 400.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: korona angielska: Fakcji quovis titulo denominowane i strzec się życzę, ile z Francji pochodzącej, która wielu na nieszczęśliwej, asekurowawszy, posadziła toni, jako to mego już wieku najjaśniejszy król jegomość Stanisław, drugi pretendent Jego Miłość korony angielskiej i inni, którym do żywego ta dogodziła protekcja, na honorze, zdrowiu, życiu i fortunie zgubić gotowa, byleby swoje pomyślnie wykierować interesa. RadziwHDiar 197. ▲ korona cesarska: [...] Nad Portretem Order S. Jędrzeia y Korona wielka Cesarska ná Gzymsie akkomodowane oczy spektatorow wabiły. GazPol 1736/83, 2 nlb.. ▲ bot. carska korona »ozdobna roslina cebulowa«: Nie dostałaś faworów tych w zielniku sielskim, Kędy tylko wasilek kocha się i mięta Z przykrym lubczykiem, którym brzydzą się panięta. A w wirydarzach swoich każą tulipany Z koronami carskiemi sadzić na przemiany. ZimBSiel 101-102. ▲ korona cierniowa »wieniec z ciernia«: Niewinny Jezu tak sromotnej grozy: Tram na ramieniu na szyjej powrozy Dźwigasz znamiona swojej śmierci bliskiej Między bezbożnych katow pośmiewiski. Krwiąś wszytek spłynął od stopy do głowy, Od biczow i od korony cierniowej. PotFraszBrück II 381.
Przenośnie: Pan Bog dał [...] Iana Sobieskiego [...] utinam diutissime Regnet [oby jak najdłużej królował] [...] ze by Bog iego Plemię rozkrzewił iako niegdy Abrachamowe. I ze by korona z głowy posteritatis [potomstwa] iego niezchodziła. PasPam 246v-247.
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:
Związki frazeologiczne: bot. korona foremna »korona kwiatu o płatkach mających tę samą wielkość i kształt«: Korona iednolistná różné może mieć odmiany, i zowie się: 210. Forémná (regularis), kiedy má wszystkié listki sobie podobne i równé, np. u róży, gruszy. 211. Nieforémná (irregularis anomala), kiedy má listki ani wszystkie iednakowé, ani téż równé, np. u roślin paszczękowatych i motylkowatych, gdzie każdy listek innego iest ksztáłtu. KlukCzenBot 101. ◆ bot. korona nieforemna »korona kwiatu o płatkach mających różną wielkość i kształt«: Korona iednolistná różné może mieć odmiany, i zowie się: 210. Forémná (regularis), kiedy má wszystkié listki sobie podobne i równé, np. u róży, gruszy. 211. Nieforémná (irregularis anomala), kiedy má listki ani wszystkie iednakowé, ani téż równé, np. u roślin paszczękowatych i motylkowatych, gdzie każdy listek innego iest ksztáłtu. KlukCzenBot 101. Nieforémné zaś korony, czyli to iednolistné, czyli wielolistné, ksztáłt miewaią następuiący [...]. KlukCzenBot 103.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autorka: