Słownik XVII wieku

Słowniki:
notują

Formy: lp M. grad; B. uż. nżyw. grad; N. gradem; Ms. gradzie; ~ lm D. gradów; C. gradom

Znaczenia:

1. »opad atmosferyczny w postaci niewielkich bryłek lodu«: Są lekarstwa przystoyne/ y według náuki kościelney przeciw grádom/ y burzom powietrza. SpInZąbMłot 280. I był grad, i ogień zmięszány z grádem ciężkim bárzo/ jákiemu nie był podobny we wszystkiey ziemi Egipskiey/ jáko w niej mięszkáć poczęto. BG Wj 9, 24. POtym PAN rzekł do Mojżeszá: Wyciągni rękę twą ná ziemię Egipską dla száráńczy/ áby przyszłá ná ziemię Egipską/ á pożárłá wszystko ziele ná ziemi/ wszystko co zostáło po grádzie. BG Wj 10, 12. Dał grad miásto deszczu: ogień palący ná ziemię ich. BG Ps 105, 32. O Milę ztąd arcy Wielki grad [padał] przez co Czworo ludzi zabieło. PoczKrólPolPom V 70. Chmury tey álbo inney figury y koloru nie mogą być uniwersalnym znakiem prognostykow, oprocz deszczu, gradow, piorunow następuiących. BystrzInfAstron N3. Im słońce bliszsze ktorego kráiu podsłonecznego ná ten czas aura chłodnieysza, więcey gradow, deszczu, y wiátrow dość zimnych. BystrzInfGeogr C2v.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ lecieć jak grad, lecieć jako grad: Skoczylismy tedy we wszystkim biegu pod Mury. A tu iako grad lecą kule. PasPam 59. Kiedy poczną ognia dawac kiedy poczną parzyc zdział iako grad kule lecą. PasPam 94. Dusze potępionych iak grad do piekła lecą. OblJasGór 143v.

◼ Przenośnie: ◼ A skoro się ci zblizą [janczarzy] [...] Wszerz y wzdłurz ich osypą, ołowianem Gradem Legło Mostem Poganstwo: wziąwszy wgołe bębny. PotWoj 92.

2.przen. »bardzo duża ilość, mnóstwo, chmara, nawał«: Tym czasem, iak rąbią tak rąbią mur nakolusieńko [...] kiedy iuz konce owey kraty widać, radzismy bo tu iuz grad [kul a. kamieni] na nas pada. PasPam 59.