Słownik XVII wieku

Słowniki:
nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1623

Formy: lp D. niewoli; B. niewolą; Ms. niewoli

Znaczenia:

1. »trzymanie w obozie wojskowym przeciwnika podczas wojny, stan jeniecki«: Było w niewoli wiele Szlachty Szlachcianek Zołniewrzow. PasPam 101. Ich krwie pragniesz iako ryba wody, Zaciągaiąc na [n]ich drapierznych Wilkow w Poganską podaiąc ich Niewolą. PasPam 196v.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ z niewoli wyjść »odzyskać wolność«: Hetman Polny w ten czas tez dopiero zniewoli wyszedł ktory był od Chowanskiego poimany. PasPam 179v. Proszę WCi żeby napisać assygnacyią y oddac ad manus Pana Paska tego ktory z niewoli wyszedł. PasPam 285v. ▲ w niewolę wziąć »pozbawić wolności, uwięzić«: Towarzysz z pod Chorągwie moiey przed Lat pułtorą w Niewolą wzięty powrocił Ante Triduum z krymu. PasPam 285.

◼ Przenośnie: ◼ Pasza Halepu iako Gołąb siwy [...] swoię w Niewolą zabraną opłakiwał Sędziwość. PasPam 267.

2. »brak wolności osobistej, poddaństwo«: Panowie Moskwa [...] Zaczęli woynę że by nas zniszczyli I w Niewolą nas wieczną zagarnęli. PasPam 110v. Oni zony tak chowaią ze iey słonce niedoydzie wielkią [wielką] niewolą cierpią zony y ustawiczne Więzienie. PasPam 163.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ niewola bezecna (sz. zm.): Tę niewolą opuść/ tráfisz ná inną/ gdy własnym pássyom twoim służyć będziesz. [marg.] Niewola bezecna. BirkOboz 85. Sascy Consyliarii [...] iuż [...] za wygraną mieli chcąc Wolny od Wieków Narod nasz wtak bezecney (:iak sami ięczą) widzieć niewoli. OtwFDzieje 37.

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● Niéwola dowcip zátłumia. KnAd 712.