W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 12.09.2012
BICZYK rzecz. m
Słowniki:
SXVI, L (XVII-XVIII), SWil, SW, SJP notują
SStp, Kn, T nie notują
Formy: lp M. biczyk; D. biczyka; B. uż. nżyw. biczyk; N. biczykiem; ~ lm B. uż. nosob. biczyki; N. biczykami
Znaczenia:
1. »mały bicz; bacik«: Postrzegli, że biczyka nie było; posłali znowu, aby biczyk odesłał. NiemPam 101. Chłopcy [...] gráć zwykli [...] ábo Krąg Pałką bijąc przez Pierścięń; [...] ábo Cygę Biczykiem [...] pędząc [...]. KomDobrOrb 355.
Przenośnie: Woda, co częste pagórki sypała, Jako śkło gładkie - tak się wyrównała. Leniwiej żółwia okręt postępuje, Kiedy biczyka na żaglach nie czuje.. I gdy tak prawie nie jedziem i szczętu, Co żywo na wierzch wychodzi z okrętu. BorzNaw 43.
2. »niezbyt dotkliwa kara«: Przetoż teraz/ Ociec moj kładł ná was járzmo cięszkie/ ále ja przydam do járzmá wászego: Ociec moj karał was biczykámi/ á ja was będę karał korbáczámi. BG 2Krn 10, 11. A rzekł do nich według rády młodzieńcow mowiąc: Ociec moj obciążał was járzmem cięszkim/ ále ja przydam do járzmá wászego: Ociec moj karał was biczykámi/ ále ja was będę karał korbáczámi. BG 1Krl 12, 14. Aleć za grzechy dotknął go [chorążego Łukasza] Bóg biczykiem swoim. WierzbKon 104. 25 praezentis Wielką Szrzodę nieprzestał Pan Bog złaski Swey Przenaswiętszey Biczyka dotknieniem ręki Swoiey zemnie zdeymowac Przes wierutnę głupstwo wyrostka Mego daniela Swiętorzeckiego. PoczOdlPam 107. Weźmie [Dawid] Boga ná pomoc swym dáwnym zwyczaiem, Jákoż się mną opiekał y moim Rodzaiem Wielki Boże, dopomoż y teraz w ostátni Dzień zguby, nieprzyiacioł choć biczykiem zátni [...]. DrużZbiór 71.
Przenośnie: Do Oica sczere zalecenia y chwały asz pod niebiosa (takze y od starosty Kokenhauskie[g]o) ale do Krolestwa iako naigorzei ządaiąc ze mnie pomsty iako naiwiększei, tak się Krol sam zdumiewaiąc smiał prostocie moiei zem sam na się takowe biczyki [niepochlebne listy] nosieł. OssZPam 40v.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autorka: EM-P