Słownik XVII wieku

Słowniki:
SStp, SXVI, Kn, L (XVII), SWil, SW, SJP notują
T nie notują

Formy: bezok. badać; ~ cz. ter. lp 1. os. badam; 3. os. bada; ~ cz. prze. lm mos 3. os. badali; ~ im. wsp. badając

Znaczenia:

1. »dowiadywać się, wypytywać, dochodzić czego«:

Rekcja: o co // co // zd.; (z kogo // na kim)

Dowiaduię się czégo/ wywiáduię/ przepytywam/ bádam. Kn 143-144. Niech nie bada/ y nie szuká iny: Gdzie nam iako o wolność umrzeć będzie mili/ O tęsmy pod Chocimem/ y takrok się bili. TwarSLeg 62. Nachspieren bádác/ wyspiegowác indagare. KusWeg G8v. W dawnym płaczu słysząc strapionego Arnolfa, przyśli wesoło do niego Ciesząc go przecię i jak mogli [...] wybijali troski z jego głowy, A potym z niego w tym ciężkim kłopocie Badali, siła ma pieniędzy w złocie. BorzNaw 200. Bowiem badając na nich, jeśli czego w ziemię Nie zakopali, jednym chłopstwo ono ciemię Wiciami dębowemi zakręcało, że też Oczy im wyłaziły z ciemienia, niestetyż! ZimBSiel 167. Poruszę ręką, aż nią mogę władać! Począłem znowu o nogę swę badać, Lecz w onej dobie, jako mi się zdało, Jakby mi ten bok ze wszystkimi urwało. MakSRelBar II 183. Orzeł [...] Rhodopie trzewik porwał [...] ná łono jego [króla] spuścił/ gdzie się Krol [...] wielce dziwowáł [...] Dlategoż się też pilnie wywiádowáć y bádáć kazał/ komuby ten trzewik właśnie należał. GdacPrzyd 25.

2. »przenikać; dostrzegać, uwzględniać co, zwracać uwagę na co, na kogo«:

Rekcja: kogo, co // na co

[Bóg] wzrokiem ktorem myśli niepoięte Báda/ y vmysł ludzki niezmácány: Widzi Goffredá. TasKochGoff 3. Kto zaraz płacze, narzeka, y biada [...] Niech się temu nikt mądry nie dziwi Ze rzadko takich niewiesciuchow bada, Gardzi nimi Bog. PotSyl 4. Tam to dopiero płákáć [...] gdy się przyidzie witáć Z wtorą śmiercią; bo pierwsza: kto tu ná nie báda? Vciecze przed niem, iáko: Duch Swięty powiáda. PotPocz 176.