Słownik XVII wieku

Warianty fonetyczne: WLIŹĆ

Słowniki:
nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1611

Formy: bezok. wliźć // wleźć; ~ cz. prze. lp m 3. os. wlazł; ż 3. os. wlazła; n 3. os. wlazło; lm mos 3. os. wleźli; nmos 3. os. wlazły; ~ cz. przy. pr. lp 1. os. wlezę; 3. os. wlezie; lm 3. os. wlezą; ~ im. uprz. wlazłszy

Znaczenia:

»wsunąć się do wnętrza czego, wcisnąć się«:

Rekcja: w co

Że to u nas obrazów nijakich nie widzą. I mówią pospolicie: "jakby wlazł do chlewa'', Do tego, że się u nas leda jako śpiewa. SynMinKontr 207. Iákoż prawdá skoro [przekupki] wlázły y pokoy tám miáły/ Cáły tydzień y człowieká áni widźiáły. FraszNow E4v. Oszalał Chudźiná stáry/ licząc Siedmdźieśiąt lat wieku/ Młodźiuśienieczką żonę poimuie/ nie sobie: Alem chory/ trzebá mi coby opátrzyłá Stárego y opráłá. To vpewniam będźie Że ćię dobrze opierze/ gdy iey wleźie muchá W nos. OpalKSat1650 13. Drzwi pozamykawszy Swiecę zagasiwszy to dopiero w [...] owę szafę wlazie spac. PasPam 55v. Rzecze wlezę ia, tylko wlazł a Szwe[d] go tam załeb. PasPam 59. Łáski áby gołabiąt áni iáiec w gniazdách nie psowáły; przyćieś, słupy, węgieł, schodek, drábinę, y ktorędyby tylko wleść mogły Czosnkiem potrzeć. HaurEk 37. Ze kędykolwiek wyprawi zabiegi, Wszędy zswą szkodą, na zasadzkę wlezą... PotSyl rkp. 85. Smierć wlázłá Okny nászemi. ErnHand 468. Iże wolno wliźć przez swawolę w ono, Wolno w najmniejszym nie żyć przewinieniu, Gdzieby koniecznie i nad prawo trzeba Jako aniołem żyć zesłanym z nieba. MałpaCzłow 235. Kładzie się tu jeszcze jedno, lecz dla leniwców sztuka, do dojścia prędszego, gdzie źwirz leży, lecz nie leniwa, bo z azardem życia, kto się z leziwem, co bartnicy na barć lazą, nie zna. Z którym tak się sprawić trzeba: wziąć leziwo i wliźć przed wschodem słońca na najwyższą sosnę, na której siedząc ku ostępom, czekać trzeba świtu. RadziwHDiar 211. Cały ten dwór jedną stroną od sadu w ziemię wlazł mocno, ściany popróchniałe pod gliną. InwKal II 240.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ wlazło coś komuś w konsyderacyją: ◆ wlazło coś komuś na myśl:

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:

◆ Związki frazeologiczne: ◆ jak (komuś) mucha w nos wlezie »jeśli ktoś jest nie w humorze«: A wzdy Pan Małżonek upiwszy się/ álbo iák muchá w nos wleźie/ wszytkiemi tymi tytułámi Zonę swoię uraczy. GorzWol 47.