.
◆
Związki frazeologiczne:
◆
wstyd zetrzeć z czoła,
wstyd zrzucić z czoła,
wstyd zrzucić z twarzy »pozbyć się wstydu; pozbyć się wstydu; pozbyć się wstydu«:
wstyd starł z czoła. er hat eine unberschämte Stirne. il a bû toutes ses hontes; il n'a plus de honte, il a renoncé à toute honte. T III 2640.
Obráliście Zygmuntá, rzekszy prawdę zgoła, Wyprosili u Oyca wstyd zruciwszy z czołá. PotPocz 31.
Piekielnych małpa fortelow się chwyta, Na zgubę domu rozpiąwszy popręgi, Zgładzi Pasierba, zruciwszy wstyd z twarzy, Skoro niewinnie przed Oycem spotwarzy. PotSyl 9.
◆
zapłonąć się od wstydu,
zapłonąć się wstydem,
wstydem spłonąć »zarumienić się ze wstydu; zarumienić się ze wstydu«:
[Kamillus] widzi/ á ono Rzym złotem ná ważkách odważaią iego brácia: zápłonie się wstydem wielkim/ y zápali czoło swoje/ to widząc. BirkOboz 19-20.
Piéczé ábo piékł ráki. .i. Zápłonął się od wstydu. KnAd 830.
Czysz wstydem nie spłonie [Osman] Gdy mu Mofty wyrzuci pogardzoną radę Albo plac na niepewną Meczetu osadę [...]. PotWoj 139.
◆
zapłonić lice wstydem,
zakrwawić lice wstydem »zarumienić się ze wstydu; zarumienić się ze wstydu«:
Niechay się przyzna Hiszpan zapłoniwszy lice Wstydem: wielekroc wam się prosieł w Ameryce Wielekroc do Zygmunta pisał o Przyczynę Zeby was zwiodł [...]. PotWoj 90.
Tak jej niebieska melodyja brzmiała, A ona swego Wnuka wychwalała. A ja zaś wstydem zakrwawiwszy lice, Widząc otwartą niebieską świątnicę - Bojaźń swą kraszę pozorem śmiałości, Przytym kilka słów rzekę do jasności: [marg.] Auktorowa do świętych prośba. BorzNaw 49.
◆
od wstydu pałać,
wstydem pałać (
sz. zm.),
wstydem się czerwienić »rumienić się ze wstydu; rumienić się ze wstydu«:
Stoi niewinny Abel w mocny sekwestr wzięty, wstydem pała, łańcuchy łotrowskiemi spięty. RożAPam 18.
Sprosne widziadło, wszelkiej próżne uczciwości, Obiedwie bohatyrki do słusznej litości Przywiódszy, gniew w nich budzi, twarz pała wstydami [...]. ArKochOrlCz III 135.
O iáko od wstydu niemiał páłáć przed Aristotelesem Eberulphus [...]. WojszOr 240.
Nawet tych, których honor przyozdabia, Na mizeraków częstokroć przerabia, A gdy dostatki ich, siebie wraz trawi, Gdyż zwykły skutek znikając zostawi, Iż im się jaśniej w honorze świecili, Większym się będą wstydem czerwienili [...]. KępMyśliBar II 499.
2 lub 3: [...] szátáni/ ábo latáwcy/ nie tylko z białymigłowámi/ z ich sprosności spłodzonymi/ ábo im od bab przy porodzeniu ofiárowánymi/ zwykli obcowáć/ ále też wszelkim usiłowániem o wstyd uczciwszych y świątobliwszych pánienek/ przez zwodnice czárownice stáráią się. SpInZąbMłot 77.