Słownik XVII wieku

Znaczenia:

»uczynić bezpiecznym, zabezpieczyć«: Wierzchowski z ochotnikiem wtąż y Kureckiego Piechotá/ y nieboszcżyká Páná Krákowskiego. Ostátek woyská w Białey Cerkwi zostáwiono/ A Tábor z ármátą w doł Rośi obrocono. Kędy Rokosz vbespiecżył/ y woysko zwroćił Názad/ tusząc iż Pogánin tędy się obroćił. W tym prędko postrzeżono/ że się to źle sstáło/ Wroćiwszy názad woysko náprzescżwał bieżáło. DobrociesRel B4. Seym pierwszy w Łęczycy złożył[...], gdźie zniósł przez pierwszą Konstytuyą wszelkie podatki i krzywdy przez Miecisława na Oyczyznę wnieśione, Dobra Duchowne ubespieczył od wszelkich Danin, wyprawił potym Posłów do Alexandra III. Papieża, prosząc o utwierdzenie tych Praw, i Ciało jednego Swiętego. ŁubHist 24.

UBEZPIECZONY
im. przym. bier.

Warianty fonetyczne: UBEŚPIECZONY

Formy: lp M. m ubezpieczony; lm B. mos ubezpieczonych; nmos ubezpieczone // ubeśpieczone

Znaczenia:

»upewniony, pewny czegoś, przekonany o czymś; uspokojony, mający fałszywe poczucie bezpieczeństwa po odrzuceniu troski, trwogi«: 22. Do Mołodeczna/ gdzie Kozak páná Stárosty Orszánskiego przybiegł/ dawáiąc znáć/ że Skopin przybywszy Szwedom pogromionym przez pána Alexándrá Zborowskiego ná pomoc/ odwrot vczynił z temisz ludźmi/ y bez wieści zszedszy páná Zborowskiego z wygráney triumphuiący/ názbyt vbespieczone ták rozgromił/ że do obozu Dimitrowego (sam iednák zdrowo) vstąpić musiał/ stráciwszy nieco ludzi swoich/ á ostatek vszli do zámeczku blizszego/ y tám iáko mogli bronili sie Szwedom szturmuiącym. BielDiar A. Tyránem ná tym plácu tego zowię ktory cnoty zewnątrz wygnawszy/ po wierzchu tylko oną odźiawszy się przyległe Páństwá pokoiem vbespieczone/ zdrádzieckiemi fortelámi potáiemnie psuie/ wątli y zágubia. KunWOb Dv. [...] nápadszy [Tatarzy] ná vbespieczonych ludźi/ w ziemi szkody niemáłe poczynili [...]. BuntCara B4. Doszło się iednák potym do tego/ że ich nie to zátrzymáło/ ále ná Krymskie Woyská/ ktore do nich przybywáły oczekiwáli/ więc fortelu záżyć chćieli/ áby ruszeniem swoim kráie násze potrwożywszy/ zá vprzykrzeniem trwog ná vbeśpieczone ludzie tráfić mogli. Pogrom A2v. Tak skarży na psinę. Ktorą z wielką uciechą Włoch słyszy nowinę Będąc ubezpieczony, że jest taki drugi Pochlebniczek u niego. KorczWiz 84.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ miłością od kogoś zostać ubezpieczonym »zostać przekonanym o czyjeś miłości«: Ze by wzaięm od pomięnionych Obywatelow tąz miłoscią ktorą zawsze te Narody ku Panom swoim Słynęły został ubespieczony y Upomniony IkMSC [...] miłosciwie do przeproszenia swego wszystkich zgromadzonych urzędnikow i deputatow przypuścić ma. PasPam 209-209v.

[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]