Słownik XVII wieku

Słowniki:
notują

Formy: lp M. m biskupi; ż biskupia; n biskupie; D. m biskupiego; ż biskupiej; biskupi; n biskupiego; C. m biskupiemu; B. m nżyw biskupi; ż biskupią; n biskupie; N. m biskupiem; ż biskupią; n biskupim; Ms. m biskupim; biskupiem; ż biskupiej; lm M. mos biskupi; nmos biskupie; D. biskupich; B. nmos biskupie; Ms. biskupich

Znaczenia:

»należący do biskupa, właściwy biskupowi«: Oskoczą go: Piotr krzyknie: A kazesz bić Pánie. Porwie się/ uprzedziwszy Páńskie roskazánie. Dobywszy mieczá/ zátnie sługę Biskupiego: Ten bez ucha/ on znowu przytnie ná drugiego. RożAPam 14. Stał Krolewic w dworze y pokoiach Biskupich, łożnica w ostatnie[m] pokoiku beła sktorego szedł ganek kryty ku Kosciołowi a z niego schody y drzwi za mur zamkowy nad rzekę. OssJŻyw 18v. Obaczysz wprawdzie tam [w grobie] [...] apparat wszytek Biskupi/ aparamenta iego wszytkie Biskupie znaydziesz: ale samego Biskupa nie znaydziesz. WojszOr 59. Henryk [...] Vpadł do nog Biskupich zebrząc miełosierdzia I odpusczenia grzechow za taką pokorą Biskup y grzech odpuscieł y on absoluował. OpalKListy 47. Oraz roskazał Cesarz/ áby dwá Regimenty/ ktore w Obozie Biskupim miał/ ná Kwátery do Państw iego Dziedzicznych się wrociły. MerkPol 53. Poimáli Zołnierze Biskupi pod Munsterem Kurierá od Miástá gdzieś wypráwionego/ y kazano go záraz obiesić. MerkPol 92. Do Munsteru weszło dwá tysiącá piechoty/ á 400. koni Biskupich. MerkPol 210. Kołodziej ze Smolenia ze wszi biskupiej arenduje włok połtory, daje fl. 4. OpisKról 114. Powaga to siwizny sprawiła Biskupi Ze go Osman, choc Młody porywczy y głupi Tak cierpliwie dosłucha, choc na szydłach siedzi. PotWoj 28. Podzciesz teraz Krolowie ktorym wience drogie Podzcie Xiązęta: ktorem Mitry Czwororogie Czoła toczą dostoyne: y wy co nadswiatem Chrzescianskiem siedzicie: z Biskupiem prymatem I wy co nad duszami, y wy co nad ciały Ludzkiemi: berła macie, albo Pastorały. PotWoj 172. Iezeli w iazd biskupi pięknie odprawił nie rowno piękniey konsekracyia y wielce dostatnie y Bogate Częstowania. Byłęm zas na pogrzebie w Stobnicy [...] Alexandra Komornickiego. PasPam 257v. Władysław 4 [...] był koronowany [...] Przytym Iąn Olbracht Brat iego na Biskupstwo Krakowskie wiechał ktore Akty Pogrzebu, Coronatiey y wiazdu Biskupiego razem sie odprawowały. KomonDziej 128. A ten Koscioł Benedikował [!] z Licentiey Biskupiey IMXiądz Woyciech Symmelius y Probosc a Plebąn Milowski. KomonDziej 184. Biskupi. Bischöflich. Episcopal; qui est d'Evêque. § dostoyeństwo Biskupie; Biskupia Rezydencya, władza. T III 52.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ biskupi stolec: Biskupi stoléc/ Episcopa [...] Episcope. Kn 32. ▲ biskupi tytuł: A ten lub Biskupi Tituł trzymał iednak Kapłanem nie był, choc po Biskupsku chodził zabroniwszy iemu Polaczy Duchowienstwa dla nie zaginienia Liniey y Familiey Krola Iagielona z ktorey poszedł. trzymał KomonDziej 154. ▲ godność biskupia: [...] máiąc w tey zacney koronie godność Biskupią y Senatorską/ wnosisz w dom swoy świátłość znáczną nieśmiertelney sławy. StarPopr VII. Zpowszechniáłá między wámi ludzie, godność Biskupia, Pásterzow wászych [...] nie macie w poważaniu, w powinney cenie. MłodzKaz II, 439.. ▲ przeżegnanie biskupie »błogosławieństwo biskupie«: Przéżégnánie Biskupie/ Papieskie/ Kápłáńskie. vulgo Benedictio [...] Solennis precatio Pontificis. Kn 864. ▲ stan biskupi: Luter y inni po nim rożni iego pomocnicy/ ktosz nie wie że zakonnikámi zacnych w Kościele Katholickim zakonow bywszy/ że sług Bozych sługámi szátáńskiemi stali się? ktorych imion vmyslnie milczę/ á cosz ztąd zá zmázá drugim tákichze godności/ urzędow y powołániá osobom? á iáko ci y tym podobni łotrowie/ sławie dobrey ták wielkich á zácnych stanow [stanu] Biskupiego/ y Kápłáńskiego/ áni ták wielkim y świątobliwym Zakonom/ w ktorych przedtym żyli szkodzić nie mogą złymi swymi spráwami [...]. SzemGrat 26-27. Focyuszá dla słusznych przyczyn wypędzono ná wygnánie, bo się ná Thron Pátryárchowski złym sposobem wtrącił, ze stanu láykowskiego wstępuiąc ná [stan] Biskupi, á będąc poświęcony od Grzegorzá, ktorego ze Stolice Syrákuzáńskiey ztrącono, y wyklęto. TylkStrom 83. ▲ urząd biskupi: Odszedł ten ktory vrząd pracowity káznodzieyski przez lat 50. y więcey odprawuiąc/ trzymał ná sobie wielki y pierwszy ciężar vrzędu Biskupiego. BirkSkar 28. Lecz Stolicá Apostolska/ wdostoięnstwie się swym y władzy sobie od sámego Bogá daney poczuwáiąc/ y o ták wielkie znieważenie władzy vrzędu Biskupiego zdeymuiąc/ rozumu Plebanow y Mistrzow onych Páryskich/ iáko sie nizey wresponsie ná drugi discurs powie/ náuczyłá/ y koniec wszystkiemu vczyniłá. SzemGrat 4. Papież [...] widząc iáki pożytek z wielości Akademiy/ y z rozmaitości szkoł/ zwiádomością stolice Apostolskiey/ y Biskupiego vrzędu stworzonych/ záwdy w Kościele Bożym bywał/ y iest. SzemGrat 70. Czego doznał on pobożny Biskup/ ktorego gdy przy stole Cesárskim siedzącego Cesarz upominał/ áby Urząd swoy Biskupi wiernie y sczerze jáko prawdziwemu Biskupowi y Pásterzowi Owieczek Krystusowych należy/ bez respektu y względu ná Osoby wykonywał: [...]. GdacPrzyd 12. ▲ władza biskupia (sz. zm.): [...] do [urzędu biskupiego] przynależy sądzić o práwdzie/ pism tákowych/ y one władzą swą Biskupią potępiáć/ ieśliby złe były/ y ich zákázywáć [...]. SzemGrat 22. Biskupstwo/ Biskupia władza/ urząd/ godność. Pontificatus, [...] Antistitium, [...] Pontificium. Kn 32. Biskupstwo/ Biskupia władża/ urząd godność. Pontificatus, Pontificium Wiskupiste/ wałodzia Wiskupo. SzyrDict 17. ▲ biskupia katedra: W sámey Jndiey zachodniey/ Thomas Bozius náliczył przez to sto lat Biskupich káthedr do dwudziestu/ Kościołow zbudowánych do 70. tysięcy. BirkNiedz 147. Zastała mię Pieczęć non Vmbraticum, ále ná Kátedrze Biskupiey/ ná Krześle Senatorskim. PisMów II 394. ▲ infuła biskupia: Ná ktorey [głowie] kápelusz drogi, Albo więc kaptur ubogi, Albo Infułá Biskupia [...] záiácháłá do wieczności. CompMed 710-711. ▲ biskupi pastorał: Nie honory y dignitarstwa [-] sieła w moim domu Biskupich pastorałow Stołkow Senatorskich Lasek ba y peczeci. OpalKSat 6. ▲ kurwatura biskupia »pastorał«: Kurwáturá biskupia/ Pedum. Virgilio est pastoralis baculus, huic aliquantùm similis. Lituus [...] vulgo Curuatura. Kn 338. Kurwaturá Biskupia. Pedum, lituus. SzyrDict 144. Fortuna [...] rozrzuca dostatki Reką swą nie Vwazną sieie dignitarstwa Rzuca honory stołki infuły buławy My chwytamy iak dzieci iabłka y orzechy Ieden drugiego cisnąc, ten tego przez nogę Ow y włeb da drugiemu chwytaiąc tam one Buławy albo Laski Marszałkowskie albo Curwatury Biskupie. OpalKSat 42v. Bischoffsstab/ Kurwáturá Biskupia. ErnHand 122.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ chodzić na biskupich nogach »mieć poparcie wpływowych osób«:

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ habit biskupi: Ojcowie Penitencyarze od ś. Piotra i Xięża Kapelani Ojca ś. zaraz ciało jego balsamują, habit Biskupi na niego kładą, kapelusz na głowę wcisną i kielich w rękę dadzą. KronZakBarącz 190. Penitencyarze [...] Ciało balsamuią, w Habit Biskupi, w Kapelusz stroią. ChmielAteny II 122.

# Użycia metajęzykowe: # Krolewski, Hetmański, Biskupi, dziecięcy, Janow, mátczyn etc. WojnaInst 56