Słownik XVII wieku

Słowniki:
nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1613

Formy: lp M. oddech; D. oddechu; C. oddechowi; B. uż. nżyw. oddech; ~ lm M. uż. nosob. oddechy

Znaczenia:

hasło w opracowaniu - nie podano jeszcze definicjiAni rękoma ludzkiemi chwalony bywa, jakoby czego potrzebował, ponieważ on daje wszystkim żywot i oddech , i wszystko. BG Dz 17. Oto żywot mój jest jako moszcz bez oddechu , a jako beczka nowa rozpękłby się. BG Hi 32. Oddéch/ Oddychanie. Respiratio. Aspiratio, Adspiratio. animantes adspiratione aëris sustinentur. Spiritus: anima (i. aër) ducitur spiritu, [...] Respiratus, us, [...] Aspiritus, us. [...] al. adspiritus. Reflatus, us, [...]. Reflatus belluae marinae. Reciprocatio spiritus. [...] Duae sunt vices, seu functiones respirationis, s. Inspiratio, qua aër ad cor irabitur. [...] Expiratio, quae spiritus expellitur [...] At [...] facilis respiratio. Interspiratio in oratione. [...] Transpiratio [...] Galen non est idem quod respiratio seu [...] quia illa est; cùm per totum corpus aër trabitur at expiratur: haec verò, cùm spiritus per os intrò at extra fertur. Sape tame haec vocabula pro eodem vsurpantur. Kn 595. Oddycham/ Spiro, respiro [...]. Sine respirem quaeso [...] Duco spiritum: nullum spiritum otiosum duximus. Ducere animam de caelo [...] Traho et [?] reddo spiritum [...] Attraho & reddo animam. [...] Reciproco animam [...] Recipio anhelitum [...] Duco & aërem. Rehalo. Reddo animam. Reduco auras naribus. [...] Excepto leuas auras [...] Bestiae auras recipiunt naribus & per anhelitum reciprocatas reddunt [...] Reciprocare à vitali spiritu aërem. [...] Interspiro [...] Relinquito quâ interspiret, s. vinum in dolio opertum. Obserua in exemplis Latinis quaedam pertinere ad recipiendum aërem, quaedam ad emittendum, ut Gracis [...] (v. Oddéch) et [?] Polonis: [...] Biorę w-się-déch/ et [?] wydycham quia oddycham utrumá, [?] sonat. Kn 596. Tchnienie Halitus (extremus) [...] Spiritus ultimus [...] Anhelatio [...] Spiritus gravis [...] vide Oddéch. Kn 1138. Wytchnienie/ Respiratio in oratione [...] v. Oddéch/ Odpocznienie/ Przéstánék. Kn 1338. Krew przez usta zwykła dobywać się z rożnych mieysc, to iest albo z głowy albo z arteriey oddechowi służącey. PromMed 81. W czwártym: Części na oddech służące [...] iáko są płucá [...] z krtąniem. KirchFac 7. Krtąn przez ktory áeryá się wciągá y oddech wychodzi, iest składany z rożnych chrzęstek. KirchFac 43-44. Są też tám [w kopalniach] rury niby kánáły albo oddechy niby do Piwnic, ktoremi áeryę zdrową ze dworu wpuszczáią ChmielAteny1755 I 632.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ wolny oddech (sz. zm.): [Sól] Dycháwicznym/ y ciężko tchniącym/ z zátkánia płuc/ wolny oddech czyni. SyrZiel 400. Między innemi domowemi lekarstwy [...] zalecam ieszcze sok z Omanu y swieżego Dzięglu w Winie lub w Piwie ciepłym biorąc; momentalnie albo wiem oddech wolny czynią. BeimJelMed 585.