Słownik XVII wieku

Słowniki:
nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1627

Formy: lp M. m zdrowy; ż zdrowa; D. ż zdrowej; ~ odmiana niezłożona lp M. m zdrów

Znaczenia:

1. »mający dobre, nietknięte zdrowie«: Kogo Bog iako Izaaka Samą iego kontentuiąc się intencyią zdrowey [!] ztey wyprowadzi okazyiey y Sławą dobrą y wszelkiem swoim kompensować mu to Błogosławienstwem [będzie]. PasPam 58. Był to taki bitny mąz puko zdrow że się go wszyscy bali. PasPam 82v. Tak tedy ten Rok odprawił się we wszelakich od Pana Boga szczęsliwosciach [...] bom był y przez cały Rok zdrow y dobrze mi się na wszystkim powodziło. PasPam 277v.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ zostać zdrowym »wyjść bez szwanku z czego«: Wyrzuciły prochy Pana Bobolę [...] y z konięm za zawisłę nadrugę stronę a przecię zdrowy został. PasPam 61. ◆ niechże zdrów (coś robi) »niech mu to służy, Bóg z nim«: Ia odpowiem. Niech że zdrow zadaie a WK. MSC Pan moy Młwy znowu mi to zapłacisz. PasPam 173v.

2.przen. »mądry«: Pan Bog Dobry [...] doda rady zdrowey Wodzowi. PasPam 109. Iuz to ex ore Apollinis zdrowa rada choc by to miało bydz z zgubą Oyczyzny. PasPam 191.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ niech ktoś zdrów coś robi: Rzecze krol. Ba teraz ci to tym bardziey moze kto zadać ześ tam od Moskwy spraktykowany. Ia odpowiem. Niech że zdrow zadaie a W K. MSC Pan Moy M[i]ł[ości]wy znowu mi to zapłacisz [...]. PasPam 173v. [...] máiąc Oycy trzech rodzonych Bráci, Semá, Chámá, Iáphetá, niech się zdrów bogáci, Niechay się świeci pyszny: co się rodu tycze, Rowne są z Xiążęcymi dzieci zagrodnicze. PotPocz 131.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ niechże zdrów zadaje: ◆ bodaj zdrów »toast lub zwrot grzecznościowy będący reakcją na czyjeś kichnięcie; =na zdrowie«: Tu piią do siebie [...] Boday zdrow Bartosu B: Dazesci Boze zdrowie Miły towarzyszu B: Boday zdrow Matysku. KodKon 119-120. Boday zdrow/ Bożéć day zdrowie/ gdy kto kichnié/ piié do mnié [...] Bene vixis vel vixeris [...]. Kn 39.