W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 26.05.2020
BIAŁO przysł.
Słowniki:
notują
Formy: st. równy biało; ~ st. wyższy bielej
Znaczenia:
1. »o barwie białej«: Biało/ Candidé vestitus. Kn 25. W nocy mróz wielki i było biało aże do siódmej z rana ChrapDiar I 403. Strugali tyczki pstro a biało farbowali. PasPam 99v. Biało się iáko czytam, lęgną dzieci krucze Y dokąd ich czás czarnem, pioram nie ubrucze, Nie znaiąc ich rodzicy miiaią zdaleka, Ze ná Boga, musi tá, przypadáć opieká. PotPocz 146. Weźmi wierzchołkow Centuryey, Rzezuchy ogrodney biało kwitnącey [...] PromMed 5. Herod patrzył ná CHRYSTUSA Paná, y roskázawszy biało ustroić, odesłał do Piłatá. ChmielAteny II 540. Aniołów máluią [w Abisynii] czarno, bo to iest ich Murzyński kolor, á Diabła biało, bo ta maść iest Cudzoziemska, Europeyska. ChmielAteny II 638. Starzy fortunę o dwu twarzách málowáli/ białą przed sobą/ czarną w tył: stáwiáli ią ná kole: dáiąc znáć że się prędko do nas obroci/ bądź biało/ bądź czarno/ szczęśliwie/ nieszczęśliwie. BirkNiedz 72.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: chodzić biało: Kápłáństwo reguły Piotrá S. czárno chodzi, Biskupi fiiáłkowo álbo wiśniowo, Kardynali purpurowo, sam Papież głowá Kościoła biało. MłodzKaz IV, 106. ▲ biało skropiony »skropić«: Káżdy [liść] porozdzierány ná dziesięć części spoionych/ biało skropiony. SyrZiel 627. ▲ biało nakrapiany: Sámcy złączali się z owcámi strokątymi/ ṕstrymi y biało nákrapiánymi. BG Rdz 31, 10.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: A biało biało: A czarno? czarno KnAd 1. Candidus, to mi przyiáciel, ále przyiaciel co to biało, biało, czarno, czarno/ iuż to przyiaciel co ma bárwę szárą. MłodzKaz IV, 51. NOIR [...] ON DIT proverbialement [...] WNET biało wnet czarno u niego dopiero ciepło dopiero zimno. DanKolaDyk II, 298.
2. »czysto«: Gdyś chusty polewała onegdy czeladne, Były tam też moje [...] Biało mię sobie nosisz, noś mię sobie biało, Równemu z równym zawsze na świecie przystało. SzymSiel 116. BLANCHEMENT [...] BIAŁO, Czysto chędogo [...] Vestu blanchement, ayant du linge blanc [...] Co biało czysto chodzi, maiący chusty białe. DanKolaDyk I, 200.
3. »o sposobie przyrządzania potraw: w białym sosie«: Kura czwarta część, biało z kwasem, w którem trochę krup pływało. NiemPam 62. Ryby biało z Migdałámi CzerComp 50.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autorzy: KS, PK