W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 14.03.2023
BIAŁOZÓR rzecz. m
Warianty fonetyczne: BIAŁOZÓR, BIAŁOZOR, BIAŁOŻOR, BIAŁOŻÓR
Słowniki:
SXVI, Kn, T, L, SWil, SW, SJP notują
SStp nie notują
Formy: lp M. białozór // białożor; B. uż. żyw. białozora; ~ lm M. uż. nosob. białozory; D. białozorów; B. uż. nosob. białozory; N. białożorami
Znaczenia:
»ptak drapieżny z rodziny sokołów, używany do polowań; sokół norweski, krzeczot«: Którego gdyśmy potym prowadzili gankami do pokoju, kazał na dole stanąć ze 42 par białozorów, a powiedział, że ich 100 par krolowi perskiemu posyłał. NiemPam 64. Nad tą Dźwiną są wsie które powinne pewną liczbę Wielkiemu Kniaziowi białozorów w dani dawać. NiemPam 181. Rotmistrzom po Parze tylko soboli dla samey wzgardy ieno aby się moskwa nie obrażała przyimowano rzkomo zmysliwstwa P. Hetmanowi dał białozora i psa do niedzwiedzia,a ale go pierwey nim szczwał na podworzu za tym odiechalismy do Obozu. MasDiar 54v. Biąłozor/ Gyrofálco [...] Hierofalco. Kn 26. Krzéczot/ kréczét/ kryczot [...] Eadem Białozor Kn 325. [...] iecháło Myśliwcow rożnych/ z Ptáki/ Sokoły/ Iastrzęby/ Krogulcámi/ Biáłożorámi/ y inszemi ptástwy ktorych v nas/ niemász w Polszcże [...]. StarWyp C3v. I śpiżarnią mi pokazał, Zaraz otworzyć rozkazał; Leżą tam marmury grzeczy, Rozmaite wszelkie rzeczy; Kuropatw, co ów powiedział, Prawda; znać że o nich wiedział; Grzędami tego połowu, Od tych białozorów łowu! JarzGośc 57. Myśliwcy sokoły noszą, Drudzy jastrząby unoszą. Białozory - to osobne Miejsce mają swe sposobne. JarzGośc 73. Są téż Tatarowie myśliwi, chowają ptaki: krzeczoty, białozory, których rybami karmią. KamDŁużDiar 383. Białożor.Weiss Falck, Geyer Falcke ein Stossvogel. gerfaut, forte de faucon qui est femé de plufieurs taches blanches. T III 40.
Przenośnie: Tak wspaniale odymał nasze białozory Wolny zefir ze znaczne były ich humory Ięczy Ziemia gęstymi vbita Kopyty Czuiący Krwie Cecorskiey msciciele Lechity Ze krotkiego Tryumphu omylney nadzieie Przypłaci gdy się swych krwią mieszkancow obleie. PotWoj 48.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
BIAŁŁOZOR, BIAŁOZOR
Znaczenia:
nazwa osobowa hasło w opracowaniu - nie podano jeszcze definicji: Wesele pana [Krzysztofa] Białozora, chorążego upitskiego z panią [Elżbietą] Rudominową, marszałkową bracławską. ChrapDiar II 357. Sławni w Księstwie Litewskim z dzieł Białłozorowie, Ryłowie, Warzymowscy i Jurkiewiczowie. KuligDemBar II II, 364. Ksiądz Białłozor kanonik wileński [...] koniuszego w gębę uderzył. MatDiar 64.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autorzy: KS, PK