Słownik XVII wieku

Znaczenia:

1. »biała farba, środek do wybielania, czyszczenia«: Bielidło. Cerussa, Melinu[m] lomentum. SzyrDict 15. Dotknie się kto czernidłá, oczerni się; bielidłá, obieli się. MłodzKaz II, 81. BLANC D'ESPAGNE [...] BIELIDŁO BLEYWAS białe co odchodzi od cyny gatunek malowidłá. DanKolaDyk I, 200. Bielidło, die weisse Farbe. BierSłowa 5.

◼ Przenośnie: ◼ Iest teraz dość bielidł, ktore mogą i sadze pobiałkowáć, iest dosyć rumienidł, przeto też i ludzi málowánych dosyć. MłodzKaz III, 77. ◼ Więć, żeby Chrześciánin, tego uszedł sidłá, Niech na krzcie przyiętego, waruie bielidłá, Kędy: bo wszytkich ludzi, grzech Adámow bruczę? PotPocz 174.

2. »środek kosmetyczny do wybielania, rozjaśniania cery; makijaż«: Stały Kniaziowa Mścisławska z Szujską, obiedwie w bielidło na palec grube wzmięsz [...] ubrane. NiemPam 44. Bielidło czynią z korzenia [żmijowca] ná twarz. SyrZiel 627. Nie trzebá nad to rumienidłá y bielidłá lepszego [nad wódkę melonową] SyrZiel 1185. Biélidło/ mączká. Cerussa [...] Annulare seú anulare [...] Krochmal. [...] vide Piękrze. Kn 28. Iák zpádną te bielidłá niétrwáłe fárby/ Znáć po gębie gęste kárby. KochProżnLir 176. Że ony [białogłowy] się miáły rády málowáć, bielidł, piękrzydł, zażywać. MłodzKaz I, 173. Oblicza álbo twarzy swoje bielidłámi y rumienidłámi (bárwiczkámi) málują; co y one Corki Syońskie czyniły. GdacPan 51. Ali one bielidłá y bárwiczki, ktorymi się były popiękrzyły, z twarzy spłynęły, że ná nich czarną, piegtą, zmarsczoną skorę widzieć było; y ták przed wszystkiemi w háńbie y sromocie zostáły. GdacPan 51.

◼ Przenośnie: ◼ Tenci to bielony grób pełen kości trupiej, Lecz przyjdzie czas, który to bielidło obłupi. PotMorKuk III 264.

3. »biały osad w płynie«: Tám się pokaże prędko/ bądź popioł/ bądź marmor [...] Sáletrá/ bielidło. SykstCiepl 81. Iesliż bielidło będzie/ tedy fus on czerwony będzie [w badanej wodzie]. SykstCiepl 82.

4. »biel, białość«: Złoto warkoczy, I szkarłat twych ust, i twej płci bielidła - To są wiązania, to są na mię sidła. MorszAUtwKuk 42.