Słownik XVII wieku

Słowniki:
SXVI, L (XVII), SWil, SW, SJP notują
SStp, Kn, T nie notują

Formy: lp M. ż bałwochwalska; D. ż bałwochwalskiej; B. ż bałwochwalską; N. m bałwochwalskim; Ms. ż bałwochwalskiej; lm M. nmos bałwochwalskie; D. bałwochwalskich; B. nmos bałwochwalskie

Znaczenia:

1.bibl. »w odniesieniu do rzeczywistości biblijnej: pogański«: Porażał [kaznodzieja Heliasz] oczy krolewskie/ Achábá/ Iezábelli/ żołnierskie/ báłwochwálskie. BirkSkar 3.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ słup bałwochwalski: ▲ ołtarz bałwochwalski: ▲ gaj bałwochwalski:

2. »o wyznawcach innych religii: pogański«: Mają doglądać [książęta Jerzy i Janusz Radziwiłłowie oraz pp. Naruszewicz i Szwejkowski], bronić nie tylko [...] od potomstwa przecznej religii to jest rzymskiej katolickiej bałwochwalskiej, ale i od inszych różnych wiar, nad prawowierną wiarę i wyznanie zboru ewangelickiego prawdziwego. ZenKTestAug 116. Tak się wzgorę wzbiła báłwochwálska starożytność i ambicya/ że do złotego wieku deszcz złoty przydać śmiáła. PisMów II 369. Te názwiska planet Saturnus, Mars, Jowisz, Merkuryusz, Venus, iedyne to są Pogan bałwochwalskie imiona, ktorzy znacznieyszych ludzi z podchlebstwa między Bogi licząc, ná niebo ich imiona przenieśli. BystrzInfZup 11 nlb..

3.relig. »grzeszny«: Doktorowie święci [...] pytáią się między sobą/ czemu to on [św. Paweł] łákomstwo názwał niewolą báłwochwálską? [...] A mowią ták; łákomy człowiek kiedy názbiera złotá/ srebrá/ iuż się nie kłánia Pánu Bogu [...]/ ále się kłánia workom swoim. StarKaz II, 373. Ona [białogłowa] dzielnością swoią. [...] potrzebnemu w iego potrzebie dogodzi. Dogodziła Dąbrowká Mieczysłáwá Książęcia Polskiego Małżonka w iego wielkiey potrzebie y chorobie báłwochwálskiey. WisCzar 44-45. Tatárowie po gorách mieszkaią, albo Bałwochwalskiey, albo Machometańskiej Sekty. ChmielAteny II 431. [Św. Paweł] obżarstwo y łakomstwo bałwanami zowie [...] Widzę ia wielkie łákomstwo przy przeklętey Schizmie wászey/ gdyście do Senatu łákomą Supplikę/ ábo Punktá podáli (stoi to zá wielką Exorbitáncyą; á ieszcze według Páwłá ś. zá báłwochwálską) vpomináiąc się gwałtem wiosek wam nie należytych. BirkRus 3.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ cześć bałwochwalska: ▲ bałwochwalski jad: