W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 07.01.2020
POTENCJA rzecz. ż
Warianty fonetyczne: POTENTA
Słowniki:
nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1641-1653
Formy: lp M. potencyja; D. potencyjej // potenty; B. potencyją; ~ lm D. potencyj;
Etymologia: <łac. potentia>
Znaczenia:
1. »siły zbrojne, potężne wojsko«: Isc z Szesciu Tysięcy Woyska przeciwko temu nieprzyiacielowi, do iego własnego Panstwa ktoregosmy potencyi w Oyczyznie naszey wszystkiemi siłami niemogli wytrzymać. PasPam 53. Bos my ni mieli y czwartey częsci potencyiey Nieprzyiacielskiey. PasPam 103. Mamy tego niedawną probę Woynę Szwedzką [...] kiedy nas Vicinarum Gentium a prawie wszystkich Simul et Semel Scisnęła Potentia. PasPam 133v. Nastąpiły Woyny Wielkie od Turkow Tatarow y kozakow ktorzy się poddali Turczynowi [...] chcąc nas przez ich potęncyią z niszczyc. PasPam 247.
Związki frazeologiczne: zatrzymać na sobie potencyją »powstrzymać potęgę (nieprzyjaciela)«: Nasz tez krol [...] zatrzymał na sobie owę kardynalną Panstwa Tureckiego Potencyią. PasPam 278.
2. »zdolność do działania, siła, moc«: Pana Kanclerza takem sobie obowiazał ze mię okrom tego ze szanował iako Oyca ale przybrał za podporę swoiey potenty wniesłychaney poufałosci, co ex subsequentibus patebit. OpalKListy 282. Nie było by tak powabne y oko ludzkie delektuiące złoto gdy by go potencyia gorących nie wybrantowała ogniow. PasPam 149av.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autorzy: SPas, PK