Słownik XVII wieku

Znaczenia:

1. »ledwie nie, bez mała, omal«: Po owey Szczęsliwey Wiktoryiey zrobiwszy te robotę prawie wetrzech godzinach zaraz tam osadził na tey Fortecy Woiewoda kapitana, Wąsowicza z Ludzmi. PasPam 61. W tam tym mieyscu przenosi kula z długiego Działa prawie wszędzie. PasPam 62v. Począłem rybę ieść arz wniey okrutnie smak dobry nuz ia ią ieść zem prawie zowego pułmiska Sąm ziadł. PasPam 65. Tak iuz litwa wprawili w tę Ryzę Nobilitatem w tamtych kraiach ze ich prawie w chłopy obrocili. PasPam 81. Tęn zacny kawaler do pułbokow prawie wswoiey pławił się krwi tak że w Niey ledwie niespłynął. PasPam 86v. Az tu ze 400 Moskwy wielka kupa iuz prawie na mnie wpadaią. PasPam 96v. Znaszey Dywizyiey niebyło w Moskwie więzniow prawie nic. PasPam 101. Odday wroc ubogim Ludziom krwawą pracą zabraną od gęby sztukę chleba y ostatnią prawie kroplę wyssaney krwie. PasPam 139v. Iuz go tam w Stolicy y dzieci prawie znali. PasPam 165. Poszli do domu piechotą I prawie nago. PasPam 199v. Wielką pamięcią y dyspozycyią umirał bo nie w gorączcze ale tak prawie usypiał. PasPam 249. Szczęsliwie dogąniłęm y owych co byli przedęmną pułtorą Dniami poodkładali lubom w ten dzien mało co uszedł a prawie iak nic. PasPam 280v-281.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ prawie co »(z rzeczownikiem) niemal każdy«: Ktoz to iest Generał Frangiel [Wrangel] Oberszter Bryon, kapitan Grandi, y inszych takich wiele nomina prawie co Officer, ktorzy na posmiech Narodu Naszego Palam mowią. Dobrzy Zołnierze Polacy kiedy Francuzow Officerem maią. PasPam 195.

2. »zgodnie w rzeczywistością, prawdziwie«: Náturę práwie dobrą Pánow swych przesławnych/ Przyznáć wszyscy muśieli bespiecżnie káżdy z nich. HofmańPor Aiji. Ktory [lud] był sam Zołkiewski Hetman pozostáwił/ Tego práwie zá czoło do bitwy postáwił. HofmańPor B. Ruszył się [Chmielecki] záraz z mieyscá iáko ten ná ktorem Hetmáńskie mieysce leży/ á prawie taborem. DobrociesRel Bv. Potym szedł Rydwan práwieCesárski kosztowny/ stucżnie subtelno/ y bárzo chędogo vrobiony/ szło w nim cżterech Dźiánetow bárzo cudnych y wielkich nákryty srebrogłowem/ insze rzecży od złotá cudną robotą y wymyślną. StarWyp C4v. BYł ten zwyczay v stárych Persow/ iáko świádczy Herodotus, Chrześćiánie w Pánu Bogu mili/ iż krolowie ich ná káżdy rok hoyny bánkiet ná Senatory swoie spráwiáli na ten dźień/ ktorego byli koronowáni ná páństwo. Co y inśi krolowie práwie podźiśdźień záchowuią/ lubo káżdy inákszym sposobem rádość swoię oświadczáiąc. StarKaz 58. Piąta potrzeba a prawie tez iuz ostatnia ze Szwedami inter viscera pod Trzemeszną. PasPam 51v. Lezała owa pactwa rozkrzyzowawszy się informa iako człowiek z pięknego Ciała stworzony że [...] rozeznać było trudno [...] az prawie pomacawszy twardości Kamięnney. PasPam 60v. Woiewoda Węsoło iechał że to prawie niezwyczaynym przykładem bez Armaty y piechot wzioł fortecę taką. PasPam 61v. Sprawiedliwe są y prawie Rzecz moge wielkiego Senatora konsyderacyię. PasPam 135. W Tydzięn po węselu Iedzie Pąn komorowski Podstarosci Nowomieyski po Deklaracyią Ostatnią do Moiey Paniey a prawie iuz na węsele zprzyiaciołmi. PasPam 225v. Nawet Marzec był tak ciepły suchy y węsoły ze prawie przeciwko naturze swoiey. PasPam 258. Nie dosyć jednéj biedy na Polskę, więcéj się ich przymnożyło; kozacy których hersztem Samuś, od Kijowa i Dniepru wastował Wołyń: Niemirów, Winnicę, Międzyboż, Berdyczow, i t. d. wycięli, haniebne męki gubernatorom, ekonomom pańskim, księżom, szlachcie, których złapali zadając, i prawie nieludzkiemi mąk sposobami męczyli. ZawiszaPam 217.

3. »akurat, właśnie«: Wyrabowano co kto znalazł [...] bo tez tam y Niebardzo było co brac oprocz trochę logominy ktorą prawie na tym mieyscu poznoszono gdzie były prochy pod Sadzanie [!]. PasPam 72. Niewiem czy tam co pomogł [...] Bo tez prawie o tym czasie iakos Szeremeta zniesli Panowie nasi Hetmani gloriosissime. PasPam 108v. Zadnego niebyło podobienstwa aby Bog miał zęmną takie dziwy uczynić w momencie prawie, Iakie uczynił. PasPam 279v.