Słownik XVII wieku

Słowniki:
SStp notują
SXVI, Kn, T, L, SWil, SW, SJP nie notują

Formy: st. równy lp M. m doskonały; ż doskonała; n doskonałe; D. m doskonałego; ż doskonałej; n doskonałego; C. m doskonałemu; ż doskonałej; n doskonałemu; B. m nżyw doskonały; żyw doskonałego; ż doskonałą; N. m doskonałem; ż doskonałą; n doskonałym; doskonałem; Ms. m doskonałym; ż doskonałej; n doskonałym; W. n doskonały; lm M. nmos doskonałe; D. doskonałych; C. doskonałym; B. mos doskonałych; nmos doskonałe; N. doskonałymi; Ms. doskonałych; W. nmos doskonałe; ~ st. wyższy lp M. m doskonalszy; ż doskonalsza; n doskonalsze; D. m doskonalszego; ż doskonalszej; n doskonalszego; C. m doskonalszemu; B. m żyw doskonalszego; n doskonalsze; N. ż doskonalszą; Ms. m doskonalszym; n doskonalszym; lm M. mos doskonalsi; D. doskonalszych; C. doskonalszym; N. doskonalszymi; Ms. doskonalszych; ~ st. najwyższy lp M. m najdoskonalszy; ż najdoskonalsza; n najdoskonalsze; D. m najdoskonalszego; ż najdoskonalszej; n najdoskonalszego; C. m najdoskonalszemu; ż najdoskonalszej; B. m żyw najdoskonalszego; ż najdoskonalszą; N. m najdoskonalszym; ż najdoskonalszą; Ms. m najdoskonalszym; ż najdoskonalszej; W. m najdoskonalszy; lm M. nmos najdoskonalsze; D. najdoskonalszych; nadoskonalszych; B. nmos najdoskonalsze; Ms. najdoskonalszych

Znaczenia:

1. » wspaniały, pozbawiony niedoskonałości«: Nie táyno to/ żę nád złoto doskonálszego Metallu nie mász: ták też nád szcżerą przyiaźń y miłość kosztownieyszego sie nic ná świećie ználeść nie może. SpiżAkt E. Naprzod imię Anny świętey nośi/ co znáczy łáskę Páná naywyższego/ potym iż rowna w cnotách y czystośći dusze y ćiáłá innym Pánnom/ ktore Oblubienicowi czynią doskonáłą oblubienicę. OkolNiebo 15. W Przezacney Wenecyey/ naydowáłá się Márya imięniem: ktora gdy sobie obráłá żyćie ná świećie bogomyslne/ y nabożeństwem świątobliwe/ obráłá też sposob żyćia nayczelnieyszy: Bo nie tylko raz postąpiwszy w cnotách/ w nich trwáć chćiáłá/ ále codźień postępowáć z cnoty w cnotę/ y co godźiná odmienna niosłá doskonáła/ doskonálszą się stawáłá. Iest bowiem nie máły wstecz postępek co raz nie postępowáć w cnotách. OkolNiebo 17. Dał mi był doskonałą wewszystkim informacyią et Sufficientem expeditionem [i dostateczną odprawę] połozywszy w listach poslednieyszą nizeli była ad praesens [w danej chwili] datą z pewnych respektow. PasPam 165v. Ten że swoy Oycowski umysł [...] wykonac chce [król] y iest gotow Amnestyą ktora to Generalna y o Gulna ma bydz, y tak doskonała iako by wszystko w sobie zawierała. PasPam 208. Director Monoculus iuz absolute Tryumfuie Iuz koronie Francuskiey y konkurrentowi do Skonałą y Nie odmięnną przez Gazety czyni otuchę. PasPam 228. Krytyk doskonały, rzadko chwali, bo chwali sprawiedliwie. Monitor 18.

2.mat. »równoboczny«: IEżeli kwádrat krzyżowkątny iest doskonáły; to iest máiący rowne wszytkie cztery śćiány; długość iedney śćiány zmultyplikuy w śię, á produkt, będżie plác kwádratu doskonáłego. SolGeom II 75. Postáwiwszy álbowiem ná PM, kwádrat doskonáły PSTM, y przedżieliwszy go wpoł liniią nieznáczną CZ, gdy MN rowną sámey PM przystáwisz z punktu M do linii CZ, ná N, y dopełnisz kwádratu MNOP; kwádrat PCZM według Własnośći 115. będżie rowny kwádratowi ONMP. SolGeom II 91. Między figurámi iednegoż rodzáiu, ktora się bárdżiey zbliża do doskonáłey, to iest rownokatney y rownośćienney; tá więcey wsobie zámyka polá, iáko się pokazáło w Náuce poprzedzáiącey ná kwadratách. SolGeom II 92. Jeżeli záś postrzeżesz, że Fortecá ma Regulárną, (to iest doskonáłą) figurę, zángułámi y z śćiánámi rownymi; dość bedżie wżiąć miárę Policzku HP; ábo rámięnia EP; ábo Kortyny iedney EF: dáleká wżiąć ich długość, według Náuki 25 26, 27. SolGeom II 107. Kwádrat doskonáły, ábo podłużny, znieprzystępną CB, záwrzeć. SolGeom II 120.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ mat. kwadrat doskonały »kwadrat, czworokąt foremny«: A nád to wsześćiokąćie Rownoobwodnym z Tryángułem HFE, zostáią dwá tryánguły HDN, EDM, ktorymi przewyszsza tryánguł HFE. Tęż własność máią y figury iednegoż rodzáiu, ieżeli są rożnego położęnia: że, wrownym obwodżie nie rowne polá záwieráią. Iáko kwádrat doskonáły FGHL, iednegoż obwodu z kwádratem podłużnym CT, iest większy dżiewiąćią 2kwádratow: to iest kwádratem cáłym GKMP. SolGeom II 91. kwadrat doskonały, kwadrat równościennokątny. Viereck mit gleichen Winckeln. quarré parfait ou régulier. T III 693-694.