Słownik XVII wieku

Znaczenia:

1. »zwolnienie ze służby wojskowej«: Zaczem na tak słuszną prośbę cesarz jego m. [...] łatwo przypadając, abdank pozwolił, albo wypuszczenie z posług. DembPrzew 43. O Zapłacie, abdanku, i wróceniu się do Ojczyzny Elearów polskich. DembPrzew 43. Abdank albo rozpuszczenie wojska [...] wprzód miesiącem miał być opowiedziany. DembPrzew 81. Po abdanku [Elearzy] wolne mieli mieć przepuszczenie przez państwa j.c.m. do któregokolwiek pana katolickiego. DembPrzew 81.

2. »wyraz wdzięczności, uznania, podziękowanie«: Nie raz ten Wielmozny Pułkownik [...] od swych społzołnierzow/ tákie tytuły/ tákie ábdanki odnosił? gdy go Orłem niemal drugim tytułowano. WojszOr 273. Naiduiemy nawet y w kronikach naszych polskich pierscien nazwany abdank, Deogratias, Ktory nie co inszego znaczy tylko wdziecnosc animuszu slacheckiego. HerbOr 147.

◼ Przenośnie: ◼ Apollo [...] ow płacz macierzyński [...] tym wdzięczności swey abdánkiem zátámował [zabijając synów]. WojszOr 311.

ABDANK m

Formy: lp M. Abdank // Habdank; D. Abdanka; B. uż. nżyw. Abdanch; N. Habdankiem

Znaczenia:

nazwa własna »polski herb szlachecki, biała litera W na czerwonym polu, Abdaniec, Awdaniec«: Przydania [w herbie] Zas abdanka pod krzys iest ten Początek. HerbOr 312. Moi przodkowie są wConstitutiach od wiekow mianowani z Lechem tu usiadszy Na herbie abdanch nosze. OpalKSat 6. Lámbert z domu Hábdánk był Biskupem lat 18. PruszczKlejn 92. Regiestr Herbow Szlacheckich, wedle porządku y Alfabetu poráchowány. A. Abdank ábo Hábdánk. PotPocz 7 nlb. Herb ich [Ordyczów] Habdank ze dwiema Krzyzami, y gwiazda na wirzchu krzyzow na Helmie. DrobTuszInf 5. Ci tedy z konar Lubiatowscy pieczętuią się Habdankiem y na Hełmie Habdank. DrobTuszInf 38. Dębno Herb [...] na lewym iego boku Spodem, Abdank biały w polu Czerwonym. NiesKor II 30. Skarbek pierścień w te skarby wrzucił mówiąc: Aurum addamus auro, á Cesarz odpowiedział Hab dank, i odtąd Habdankiem pieczętuje się ta Familia. ŁubHist 18.

[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]