Słownik XVII wieku

Słowniki:
SStp, SXVI, Kn, T, L (XVII), SWil, SW, SJP notują

Formy: lp M. bolączka; B. bolączkę; ~ lm M. bolączki; D. bolączek; C. bolączkom; B. bolączki; Ms. bolączkach

Znaczenia:

1. »wrzód«: [...] od ślinogorzu/ y od bolączek w gárle/ od zápuchnienia gárłá/ od omienienia i ochrapienia czini wolne [kłącze lubszczy]. SyrZiel 105. Bolączki [...] z niebespiecznego mieyscá/ ná bespiecznieysze przeciąga [sok loczydła]/ iáko z twarzy ná plecá/ albo na barki. SyrZiel 186. Apostema. Ein Geschwer. Dimienicá albo Bolączká. GuldOn 54. I był jeden człowiek w Anglijej, który suche żaby na bolączki podczas powietrza przykładał i w nie jad, który by do serca iść miał, wyciągał i od śmierci uwalniał. LubSArtPol 373-374. [...] inne w ktorych się wydáią po ciele mákuły czerwone, sine, czarne, bolączki, Dymienice etc. PromMed 9. Bolączka. Geschwür. un ulcère. bolączka w gardle przypada z głownego spadku. T III 69.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ bolączka ognista: Bolączkom ognistym/ ktore Cárbunculámi zowią/ iest osobliwym rátunkiem [Sok Cyrenajski]. SyrZiel 190. Puchliny ktore po bolączkách ognistych rády pozostáwáią rozgánia [boże drzewko]. SyrZiel 370. ▲ bolączka morowa: Kto ma bolączki Morowe niech przykłada na nie baniowe liscia co na wodzie roscie [...]. GrodzMisc 103. bolączka morowa. Best-Beule. bubon pestilentiel. T III 69.

◼ Przenośnie: ◼ Więc y ia z tegoż nápiłám się stoku, Co záśmierdziáłe obmywa bolączki, Krew IEZUSOWA z wodą płynie z boku, Na uśmierzenie piekielney gorączki [...]. DrużZbiór 170.

2. »choroba«: [Orygilla] W Constantynopolu mu [Gryfonowi] była zachorzała Na bolączkę okrutną i tam ze została [...]. ArKochOrl 177v. Dziękujęż wam za ślicznej Kasie zdrowie, Wielcy bogowie! [...] Ale choć zleczycie puls i rączkę, Przecie tę bolączkę Żeby trochę pomniała, Przenieście jej z ciała W serce gorączkę. MorszAUtwKuk 294.