W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 24.03.2019
CZYHAĆ czas. ndk
Warianty fonetyczne: CZYHAĆ, CZUHAĆ, CUHAĆ
Słowniki:
SXVI (czyhać, czuhać), Kn (czuham, czyham), T (czuham, czyham), L (czuhać, czyhać; XVI-XVII), SWil (czyhać, czuhać), SW (czyhać, czuhać), SJP (czyhać) notują
SStp nie notują
Formy: cz. ter. lp 1. os. czyham // czuham; 3. os. cuha; lm 3. os. czyhają; ~ cz. prze. lp m 1. os. czyhałem; 3. os. czyhał; ż 3. os. czyhała; lm mos 3. os. czyhali; ~ cz. przy. złoż. lp m 1. os. będę czyhał; zneut 3. os. czyhać będzie; ~ tr. przyp. lp m 3. os. czyhałby; ~ im. wsp. czyhając
Etymologia: <czes. čihati>
Znaczenia:
»czekać w ukryciu z zamiarem napaści na kogo lub zdobycia czego, czatować; czekać na co ze złymi intencjami«:
Rekcja: na kogo, na co
Nie tak tatarskim dymem Podole, gdy bachmat zmierzy wzdłuż i wszerz pole, jako swych ogniem Polska snadź spłonie, a nieprzyjaciel cuha na stronie. MiasKZbiór 69. PRzetoż je pobije lew z lásá: wilk wieczorny wygubi/ je: lámpárt czyháć będzie u miast ich: ktokolwiek wynidzie z nich/ rozszárpány będzie: bo się rozmożyły [!] przestępstwá ich/ y zmogły się odwrocenia ich. BG Jr 5, 6. A Herodyás czyháłá nań; y chciáłá go zábić/ ále nie mogłá. BG Mk 6, 19. A jáko zbojcy czynią, ktorzy ná kogo czyháją ná drodze/ kędy chodzą do Sychem/ tak czyni rotá Kápłanow: bo umyślnie niecnotę płodzą. BG Oz 6, 9. Siedzi czyhájąc we wsiách: w skrytościách zábija niewinnego: oczy jego upátrują ubogiego. BG Ps 10, 8. Słowá niepobożnych czyháją ná krew: ále ustá spráwiedliwych wybawiáją je. BG Prz 12, 6. Dla tego będę im jáko lew srogi: jáko lámpárt przy drodze będę czyhał. BG Oz 13, 7. Chociaż słyszę urągánie od wielu y od Mágor Missábibá/ mowiących; Powiedzcie co nań, á oznájmiemy to Krolowi. Wszyscy przyjaciele moji czyháją ná upadek moj/ mowiąc; Aza snadź zwiedziony będzie/ y przemożemy go/ á pomścimy się nád nim. BG Jr 20, 10. Lecz kto by nie czyhał ná kogo/ áleby go Bog podał w rękę jego/ náznáczęć miejsce ná ktore będzie miał uciec. BG Wj 21, 13. Zeście się sprzysięgli wy wszyscy przeciwko mnie/ á niemász ktoby mi objáwił? gdyż się zbuntował y syn moj/ z Synem Isájego/ á niemász ktoby się mnie użalił miedzy wámi/ á oznájmił mi/ iż podburzył Syn moj sługę mego przeciwko mnie/ áby czyhał ná mię/ jáko się to dziś okázuje. BG 1Sm 22, 8. Jesli zwiedzione jest serce moje do niewiásty/ y jeslim czyhał u drzwi przyjacielá mego: Niechajże mele innemu żoná mojá: á niechaj się nád nią inni schyláją. BG Hi 31, 9-10. Zbieráją się [nieprzjaciele]/ y ukrywáją się/ y ślad moj upátrują/ czyhájąc ná duszę moję. BG Ps 56, 7. Zbieráją się/ y ukrywáją się/ y ślad moj upátrują/ czyhájąc ná duszę moję. BG Ps 56, 7. Abowiem mowili nieprzyjaciele moji przeciwko mnie: á ci/ ktorzy czyháli ná duszę moję/ radę uczynili społem: BG Ps 71, 10. Czuham/ czuwam/ czyham ná co/ ná kogo pilnuię. Inhio aliqui, [...] Obsidior aliqui, [...] Insidior alicui [...]. Kn 106. Czuham, czuwam, czatuię, czyham na co. lauren. guêter, épier; veiller qu. T III 193. Czyham na co. lauren. guetter, épier, veiller qu. T III 197.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
*CZYHAJĄCY
im. przym. czyn.
Formy: lp D. m czyhającego; N. m czyhającym
Znaczenia:
»taki, który czyha, czatuje«: Jest jáko niedźwiedziem czyhájącym ná mię: jáko lwem w skrytościách. BG Lm 3, 10.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
*CZYHAJĄCY
w funkcji rzeczownika
Formy:
Znaczenia:
»ten, który czyha, czatuje«: Tákieć są ścieszki káżdego czyhájącego ná zysk/ ktory duszę PAná swego odbiera. BG Prz 1, 19. ZAtym ruszylismy się od rzeki Acháwy/ dwunastego dnia miesiącá pierwszego/ ábysmy szli do Jeruzalem: á ręká Bogá nászego byłá nád námi/ y wyrwáłá nás z ręki nieprzyjacielá/ y czyhájącego ná nas w drodze. BG Ezd 8, 31.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autor: WG