ZALĄŻEK ARTYKUŁU HASŁOWEGO Data ostatniej modyfikacji: 24.08.2021
RAZrzecz m, RAZArzecz ż
Słowniki:
nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: post 1616
Formy: lp M. m raz; D. m razu; C. m razowi; B. m uż. nżyw. raz; N. m razem; ż razą; Ms. m razie; W. m razie; ~ lm M. m albo ż uż. nosob. razy; D. m razów; C. m albo ż razom; B. m albo ż uż. nosob. razy; N. m albo ż razami; Ms. m raziech; m albo ż razach
Znaczenia:
hasło w opracowaniu - nie podano jeszcze definicjiWźiąć anteactam vitam Iego Mośći Páná Márszałká, z Vrodzenia zacnego, z wysokich Cnot, z Zasług ktore z odwagą zdrowia, Substántiey, dla Oyczyzny podeymował, y onę w ćięszkich rázách, przeszłych niebespieczeństw divino opere dźwigał. PersOb 23. Zaproszeni raz byliśmy od Panow tuteyszych na iakieś igrzysko. Monitor 48. Jakem był ostatnią razą u W. M. Pana, uwazałem iż charapnik iego był zepsuty, zgotowałem więc nowy bardzo dobry ktory z sobą przywiozę, od sześciu dni prawie z konia nie zsiadam odwoziłem albowiem Syna naszego Sąsiada do Akademii. Monitor 100.
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: po trzykroć razy »trzy razy«: Sam Xiążę I. M. Kárdynał Prymás, zaczynał Te Deum Laudamus, y záraz z Dźiał Pułkártánowych burząco uderzono po trzykroć rázy. AwWar 1699, 14III, 1 nlb. Pod czás Wiázdu do Miásta uderzono po trzykroć razy z Dźiał. RelWjazdKról A2v. Po skończeniu tych ceremoniy, powroćił Krol I. M. ná Ratusz, y rozebrawszy się ex Regalibus wśiadł w Karetę naybogátszą ośmią koni záprzężoną, y powrocił do Zamku, z temisz ássistencyámi y tryumfámi; á omnis Populus wołał, vivat, vivat, á podczás tych ceremoniy, bito ná koło Miástá z Dżiał, y w Mieśćie sámym z Moźdźierzow, po trzykroć rázy: Ratusz tákże dawał Salve z Hakownic, y Piechoty Krolewskie á samym wieczorem, były Fáierwetki przed Ratuszem, dość misterne, bo ná Powietrzu wydawáły igrzyská rozmáite, y pewne litery gorzáły, to iest. vivat AVGVSTVS etc. y ráce z nich wypadáły. RelWjazdKról B. W Niedźielę śpiewano tu solenne Te Deum laudamus dáiąc wkoło Miástá po trzykroć rázy burząco y huczno ogniá z Dźiał, tryumfuiąc zá dostánie Fortecy Gibilterra w Hiszpániey. WiadCudz 1704 4 X 175v. Roku Páńskiego 1696. sławetnie urodzona Pánná Rozália Beberowná z Wrocłáwiá, w Luterskiey Wierze wychowána, będąc przez sen nápomniona od ANTONIEGO S. áby Wiárę Luterską porzućiła, ktory się po trzykroć razy pokázował; ziáchawszy tu do Łagiewnik Wiárę Luterską porzućiłá, Rzymską Kátolicką przyięłá. KałowInf 104. A ze tedi pomieniąni Marczyn Branka nie kontentuiąc sie decretem ludzi po trzikroc razi Macka a brata swoiego turbuie, uznaie sząt ninieyszi, na ktorego sie pokaze controuersia decretu, wini panskiey nieodpuscąney grzywien 6, tagze kosczołowi jelesnayskiemu grzywien 6. KsŻyw 77. S. Sewerze z robotnika koło wełny potrzykroć razy od gołębicy ná ćię padaiącey wydany, i obrány Biskupie, cudámi i náuką włásną sławny; ktoryś będąc bliski śmierći, w otwarty dobrowolnie grob Swiętey Wincencyi Małżonki twoiey, i Swiętey Innocencyi corki twoiey wszedł, i gdyś tam Bogu Ducha oddał, grob się znowu sąm przez się zamknął. NádasiRok 171. ▲ trzykroć razy »trzy razy«: A Imść Pan Komendánt pomieniony Szańcu Swiętey Troycy, dowiedźiawszy się o Koronácyj Krolá Imśći czynił applausy solenne przez trzykroć rázy ogniá dawánie, zwszytkich ármat y strzelby, co tym bárźiey ieszcze Turcy apprehendowali, y srodze się mięszáli, mowiąc między sobą; że teraz iuż prawdá muśi bydź o Exáltácyey ná Tron tegoż Korlá Imśći, kiedy náśi triumfuią [...]. AwWar 1697, 28IX, 1 nlb. Gdy tedy żadney áppárencyi ad unionem nie było, owszem strony uporczywie stawáły nátárli Contistae á práwie przymuśili Xćia Kárdynałá Prymásá do Neminácyi Xciá Contego, ktory wśiadszy ná kon w Kole inter Protestationes trzykroć rázy Xiąźęcia Kontego nominował, y potym Chorągwie zápraszał ná Te Deum Laudamus, ktorych dość znáczna liczbá ruszyłá się byłá, y przybyłá ná koło Kosćiołá ktory zástano záwárty, ále potym otwrrzono[!], á Xiążę IgMość Primas Te Deum Laudamus záczął i po skonczonym do Páłácu był odprowádzony. Warsz_1697_2VII 3-4 nlb. Druga Párthya w Polu Sáska uprośiłá sobie I. W. I. Xiędzá Biskupá Kuiáwskiego, áby pariter ich Elektá nominował, co tez y uczynił záraz w Polu gdźie Chorągwie rozłożone były, támże śpiewáiąc Te Deum Laudámus, y ruszywszy się Chorągwie do Okopu ktore otoczyły ná koło, znowu trzykroć rázy, miánował Xśiá Elektorá Sáskiego IgMść X. Biskup Kuiáwski. Warsz_1697_2VII 4 nlb.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: Koń w dzielności/ Páchołek przy trunku/ Chárt v zaiącá. Iakim się raz pokażą, tákim ie długo rozumieć może. ŻabPol A3v. ● Wstyd dość raz vtrácić. KnAd 1264. ● Raz dość ná woynié szwánkowáć Polegszy/ trudno wétowáć. KnAd 992. ● Złego dość raz skosztowáć: ábo zákusić. KnAd 1334. ● Raz dość omylić się/ zgrzeszyć. KnAd 992. ● Dłużnik pożyczáiąc rumiány; oddáć máiąc/ blády [...] Raz rumiány á stokroć blády. KnAd 161 [153]. ● Dwá rázy Zoná mężá biłá/ raz że ogorki łupił/ a drugi raz/ że iábłek nie łupił. RysProv III, 5.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autorka: