Słownik XVII wieku

Warianty fonetyczne: ŁAMIKAMIEŃ, ŁOMIKAMIEŃ

Słowniki:
SStp (łamikamień, łomikamień), SXVI (łamikamień, łomikamień), Kn (łomikamień), T (łomikamień), L (łomikamień; XVII; XVI i XVIII bez cyt.), SWil (łomikamień), SW (łamikamień, łomikamień; łamikamień w in. zn.) notują
SJP nie notują

Formy: lp M. łomikamień // łamikamień; D. łamikamienia // łomikamienia; N. łamikamieniem; ~ lm B. uż. nosob. łamikamienie; Ms. łamikamieniach

Znaczenia:

bot. »bylina z rodziny skalnicowatych, występująca w różnych odmianach; Saxifraga«: Przeciw temuż wszystkiemu proch kosztowny: Wziąć Biedrzeńcowego korzenia/ Prochu z kámykow Rákowych po dwu łotu/ Nasienia Lámikámieniá łot/ Nasienia prosá Wroblego połtorá łotá/ tego po ćwierci łotá ná ráz/ ábo trochę więcey/ z ciepłego winá trunkiem vżywáć. SyrZiel 66-67. Weźmi tego ziela korzenia cztery łoty/ korzenia Pietrusczánego trzy łoty/ Lamikámieniá/ Wroblego Prosá/ korzenia szpáragowego po połtorá łotá/ winá dobrego białego/ y wody studzienney po kwarcie: to pokráiawszy drobno warz w konwi cynowey/ ábo we flászy zá lutowawszy w kotle vkropu wrzącego przez godzin cztery. SyrZiel 67. Pęchyrz káłem y piaskiem mulistym zátkány wychędaża [sól miarzowa] Dla czego Stárodawni Lekárze miedzy łamikámienie poczytáli go [miarz]. SyrZiel 121. Albo też ták/ wziąć korzenia tego to Kopru dwie gárści/ korzenia Gromowego/ co drudzy Szpárákiem zowią/ korzenia Pietrusczánego/ Biedrzencu białego korzenia/ Lámi kámieniá/ káżdego po gárści: to wespoł wárzyć we dwu kwartách wody/ w trzeciey winá/ do wywrzenia trzeciey części. SyrZiel 385. Wziąć ziela miáłko vtártego dwie części/ miodu chędogiego odszymowáneg[o] część trzecią/ przydáć do tego kámieniá Ostrowidzowego/ ktory Lapidẽ Lincis Lácinnicy zowią/ połowicą mniey/ á niżli prochu/ ták wiele tłuczonego Lámi kámieniá/ y to vsmáżyć ná słońcu iárkim/ á tego ná ráz dáwáć ták wiele iáko Włoski orzech/ ábo Kásztan. SyrZiel 573. Z osobliwości przyrodzenia swego/ to ma/ że kámień tak w nerkách/ iáko w pęchyrzu krszy [!]/ y moczem wywodzi/ dla czego/ zowią go [ziele skalnej rząsy] też Lamikámieniem niektorzy. SyrZiel 590. O Lámikámieniach/ Rozdziáł 16. SyrZiel 1275. Saxifragia, Matthioli. Lomikámień wtóry Skálnik. Steinbrech. SyrZiel 1275. Ropą pluiącym ze wrzodu płucnego/ wziąć korzeniá Trawiánego/ ktorą zowią Psibluy sześć łątow [!]. Kwáśnego Sczawiu y z korzeniem trzy gárści. Drżeniá z Sczotek polnych gárści bwie [!]. Bárnádynku/ polney Dryákwie. Włoskow białych P. Máryey/ tákże czerwonych. Lomikamieniá/ co Lácinnicy Trychomanes zowią/ Stonogowcu káżdego po gárści. SyrZiel 941. SyrZiel 1281. Rozsądek o Lamikámieniách. IEst wiele innych zioł/ które tákże Lámikámieniem y Kruszykámieniem drudzy miánuią/ iáko Skálna álbo kámienna Rząská/ Trychomanes Lácinnicy zowią. SyrZiel 1281. Łomi-kámień/ ziélé. Saxifragum, Calcifraga, Empetron [...]. Kn 368. Saxifragia. Weisser Steinbrech. Skalniku większego/ abo Lami Kamieńa. GuldOn 23. Lomikámień/ Adiect: Saxifragus. Akmenałaużis. SzyrDict 155. PERCE-PIERRE (Herbe qui se mange en salade confice dans le vinaigre). Saxifragia. ŁOMIKAMIEŃ ziele sałaciane, pimpinella. DanKolaDyk II, 343. Łomikamień ziele. Steinbrech, ein Kraut von unterschiedenen Arten. la saxifrage, un plante dont il y a plusieurs espèces. T III 754. Łomikámień ziele/ Empetron, i, g. n. Saxifragum, i, g. n. & Saxifraga, vel Saxifragia, ae, g. f. Steinbrech/ Kraut das den Stein im Leibe bricht. DasHünDict B bb v.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ bot. łamikamień cąbrzysty: Lamikámien Cąbrzysty/ Rozdział 17. Saxifragia Tymbraeides 2. Matthioli. Das ander Steinbrech. SyrZiel 1277. Lomikámień ktory Cąbrzystym [Łamikamieniem] miánuiemy od kształtu/ który ma z cąbrem podobny: iest krzewisty y gałęzisty/ máiąc listeczki pewnemi rozdziałmi rozsádzone. SyrZiel 1277. ▲ bot. łamikamień biały: TEgo ziela iest kilkána scie rodzáiow/ z których tylko przednieysze położymy. Począwszy od tego/ który Lamikámieniem białym zowiemy. My sierotkámi/ ábo Máiowym trankiem miánuiemy. SyrZiel 1275. ▲ łamikamień czerwony: Lamikámien czerwony. Saxifragia rubea, 1. Matthioli Rottsteinbrech. SyrZiel 1279. ▲ łamikamień wielki: Rozłup ziélę/ łomikámięń wiélki. Saxifraga magna, vel saxifragum maius [...]. Kn 945.