Słownik XVII wieku

Słowniki:
SXVI, Kn, T notują
SStp (?), L (?), SWil (?), SW (?), SJP (?) nie notują

Formy: lp M. ceduła; D. ceduły; B. cedułę; N. ceduło // cedułą; Ms. cedule; ~ lm M. ceduły; D. ceduł; B. ceduły; N. cedułami; Ms. cedułach

Etymologia: <śr. łac. cedula>

Znaczenia:

1. »informacja pisemna, wiadomość, notatka; zobowiązanie; kwit«: Napisawszy cedułę, oddał ją panu Słońskiemu. NiemPam 115. Iakosz czegom sie tylko mogł dowiedziec w tym tu kącie, wktorym wszystkie swoie przeciwna Cesarzowi IM strona pokłada nadzieię osobną Cedułą wypisałem IKM. OssJŻyw 53v. Posyłam cedułę w tey matery, na ktorą dałem dostateczny respons. OpalKListy 386. X. Cieciszewski co sprawił obiecał dostatecznie wypisac y P. Chorązy. ia Bog zna Stimulabam go ustnie y Cedułami. OpalKListy 509. Kiedybys kazał Po otwierac Pultynki Skrzynki Szkatułeczki Co bys tam listow znalazł y secretnych ceduł Od gachow y młodziencow. OpalKSat 26. Komunikował ze mną Iego Mść P. Woiewodá Poznáński M. M. Pan wszytkie momentá/ z ktorych utraq; fortuna Reipublicae depender, prudentissimè od W. M.M. Páná iako w listách tak i w cedułách wyrażone. PisMów II 267-268. W da Trocki [...] swoią ręką tę przypisaną w Liscie przysłał mi Cedułę. CzartListy 8. W tym tłumacz przypada od Szefer Kasiagi Kanclerża Hańskiego do naszego Kanclerża z Ceduło że Krola Polskiego tak wielkiego Monarchę kopać się w ziemi przed mizernemi Tatarami nie zdobi. HistBun 30. Powrocił Dolman z listem iz Ceduły poprzÿmował z Zelwy y Dereczyna. SapANot 254. Ganili srodze ten proceder IPana Nieciszewskiego, a tym barziey Cedułe nieroztropnie dano. SapADiar 51.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ ceduła najemna »ogłoszenie o najmie«: Anschlagen einen Mittzettel/ przybić Cedułę (Cedułkę) nájemną. ErnHand 59.

2. »zapisana luźna kartka papieru«: Na osobnej cedule [napisano]. NiemPam 190. Kártá w księgach/ Kártá pisána oprocz ksiąg/ Kartelusz/ Cedułá/ skrypt. Kn 268. Zettel cedułá. KusWeg O. Kazałem wypisac na tey osobney Cedule rzez Samę y to porachowanie. OpalKListy 501. Ceduła - z łacińskiego tłumacząc języka - Ucinka czy ustrzyżka coś sie blisko tyka! KorczWiz 62. Cedułá ein Zettel. KellGram 86. Ceduła, cedułka. ein Zettelchen. billet, cèdule. T III 100.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ pójść na ceduły »stracić wartość, stać się bezwartościowym jak zbędne kartki, makulatura«: Lecz skoro pomrzem, struci onym jabłkiem cierpkim, A potym zmartwychwstaniem, dzisiejsze tytuły Pojdą kędyś na brzytwy, pojdą na ceduły. PotFraszBrück I 263.

3. »wyrok«: Więc y prze łzy obfite/ słow gdy mu nie stánie/ kończą owi Cesarskie zátym roskazánie: Tedy iáko ná gorę z dołu go wyważą/ Srogiey śmierci Cedułę iawnie mu ukáżą. TwarSLeg 35. Buiurduny, w Turczech są Ceduły śmierci, z podpisem Cesárskim. TwarSLeg . Askoro carski wyrok przełozy przed Oczy Hospodarowi: y tę Cedułę tak smutną, Iesli zywcem iść niechcesz, day zec głowę utną. PotWoj 16. Cofnął u tuMars decret iusz wydany, Znac nie podpisał ieszcze był ceduły. Ktory narod ma chlubic się z wygraney. PotSyl 61. Błądzi tu kazdy kto nie maiąc dzieci, Pisząc testament wszytkich swoich zbiorow, Niz go na mary Ceduła doleci Inszych procz Boga szuka successorow. PotSyl 115.