W TRAKCIE OPRACOWANIA
Data ostatniej modyfikacji: 05.05.2016
Warianty fonetyczne:
RADŁO, REDŁO
Słowniki:
notują
Znaczenia: »narzędzie rolnicze służące do spulchniania gleby«: Wászá rzecz będzie brony/ rádłá/ pługi/Będziecie oráć ták ieden iák drugi...[Bóg do gorszych synów Ewy]. LamChłop A3v.
Rádło/ [...] Vomer aratri leuioris, quod secundae arationi seruit, [et] saepéferramento caret, vt inRussia, Lituania. Kn 908.
[Ziemia] ktora pługámi, y rádłámi bywa rzezána. OvOtwWPrzem 68 [marg.].
Przekowywáią ná motyki włocznie/ Lemieszy z mieczow robią nieodwłocznie; Rádła z koncerzow/ z stálnych blachow gráce/ Do rolney prace. KochProżnLir 119.
Statki domowe p. Twardowska oddaje: pług ze dwiema par żelaz, radła dwie z radlicami, wóz drewny,... InwKal I 74.
Na tymże podwórzu żerdki na kupie leżące 2, koryto trzecie, [...] dwoje jarzma, dwoje radła. InwKal I 100.
Ten tedy Świętek ma wołów 4, krowę, świnię, siekierę, kosę sierp, rydel, wóz pług, redło. InwKal I 262.
...ná radle gra [diabeł], by ná Arfie Dawidowey piękna muzyká. WisCzar 78.
Aż Palamedes, przyjaciel jego, chcąc spróbować, jeśli prawdziwie był szalonym [Ulisses] czy li też zmyślał sobie, aby był w domu został, syna jego w powiciu, imieniem Telemacha, na zagonie orzącemu naprzeciwko radłu położył, którego gdy Ulisses pominął, Palamedes osądził, że jeśli miał rozum syna nie obrazić, mógł mieć nie mniejszy i do prowadzenia wojny - i tym sposobem oszukanego na wojnę przez gwałt wyciągnął. LubSArtDąb 831.
Do tej rolej prętów półośmiu odbiera Błażej Tatuszyk koni parę, wołów parę, wóż bosy, pług, radło, brony żelazne. ActScabVet 117.
Ten co nie dáwno pługiem, sochą, rádłem, Zákopanego szukał szczęścia w roli, Zádną náuką, náwet abecadłem Głowy nie złomał, oráczem bydź woli... DrużZbiór 447.
Radło. Pflug-Eisen zum Zwierbrachen. un countre de charruë qui est propre à biner. T III 1824.
Rádło/Vomer, eris, g. m. ein Pflugeysen/ Pflugschaar/ Wegeysen. DasHünDict Sssij.
◼
Przenośnie:
◼
Dziwna rzecz, jako on chłop za pierwszym napojem Stał się mądry i jął siać rozum bystrym rojem. Potem wzięty do króla za niepośledniego Sekretarza i odszedł radła w domu swego. A ja mniemam, iże gorzałka tam była, Która go tej mądrości prędko nabawiła. WodGorzBad 20.
◼
Poć-że się krwią, o mój Panie: Zdroju łaskawy, u którego na dnie, Pierwej niż rydel pootwierał źródła, Miłość krynicę żywota wywiodła; Poć-że się krwią, me kochanie: Gruncie tak bujny, że na tobie snadnie Bez żadnej pługów i radeł pomocy Wzeszła obfitość zbawiennych owocy. MorszAUtwKuk 219-220.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]