W TRAKCIE OPRACOWANIA
Data ostatniej modyfikacji: 12.03.2022
Znaczenia: »widzieć«: Rekcja: kogo, co
Bárzo często też pástuchowie ná polu widáli/ iż niektore bydlętá trzy/ ábo cztery skoki ku gorze uczyniwszy/ záraz ná ziemię padszy zdychały/ á to wszytko zá powodem szátáńskim/ á spráwą czárownic. SpInZąbMłot 155.
Wielusmy widáli stárych chromych/ y skurczonych/ ktorzy powiedáli/ że się im to od czárownic przydáło. SpInZąbMłot 397.
Azaż nie widacie, co w ogrodach kosztownych są wierzby pachniące jako piżmo, są też suche i bezpożyteczne drzewa? SaadiOtwSGul 227.
Do czego się tenże więzień nie znał, powiedając jako żywo tego kija nigdy nie mieć ani z nim chodzić ani go widać ni u kogo. RegZłocz 137.
Z oszukaniem, pamiętam, żem je raz zastała, Ale i z mężobójstwem częstom je widała [Zdrada mówi o Milczeniu]. ArKochOrlCz III 317.
Więc i najgładsza dziewka, jak prędko poznała Rynalda, bo go często w Paryżu widała, Przystępuje się bliżej [...]. ArKochOrlCz III 439.
[...] ty Pánie młody/ ieśliś mądry/ oczu twoich strzeż áby márności nie widáły; iáko się im przyuczą/ połápi ich ow skrzydłáty Bożek/ ktorego niektorzy zwáli Kupidynem [...]. BirkOboz 76.
Co za lud, że się go nigdy nie widało, Zkąd przyszedł? że mu się świat burzyć dostało, Ach co się stało! DembPrzew 5.
Siłá tedy tákowych ludzi widamy/ ktorzy wewnątrz/ ták do przyiacielá iáko y do sługi/ nie weyrzawszy státecznie/ záraz nimi pogárdzáią [...]. StarPopr 78.
Widam/ widywam co. [...] Saepè video, videre foleo, subinde passim video. Visito [...] aliquoties habet hoc sensu. Kn 1243.
A iesli ktory został dom nie rozwálony/ Y w ták wielkim nieszczęściu cáł iest zostáwiony/ Wierzch iego iednák wyższe wody okrywáią/ A ná głębiey y wieże widáć się nie dáią. OvOtwWPrzem 19.
O siostro/ o żono/ o Niewiásto kochána/ Sámá tylko iedyna żywo záchowána/ Ktorą mnie spolny rodzay y związki Stryieczne Krewności/ y Małżeństwo przyłączyło wieczne/ Y dziś niebespieczeństwá sámy przyłączáią Ziem tych/ ktorekolwiek wschod y zachod widáią. OvOtwWPrzem 22.
[Bóg] Grozi, y do pokuty w przod ludzi przestrzeże; O czym w Siętych w Kronikach Máchábeyskich stoi, Ze ieznych, ná powietrzu, widano we zbroi. Ktorym, ile dosiągnąć mogło oko człecze, Ostrosieczyste w ręku błyskáły się miecze. PotPocz 19-20.
Widałeś mię Pánie moy w polu, widał w Száncu? Dziś com zdobył w Mársowym toć przynoszę táńcu [...]. PotPocz 140a.
Widam. Widywam. offte sehen, zu sehen pflegen. voir souvent; étre acoutumé à voir. T III 2524.
●
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa:
●
Kto ná morzu nie bywał/ ten dziwow nie widał. RysProv 37.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
WIDANY
im. przym. bier.
Znaczenia: zwykle w formie zaprzeczonej »taki, którego się widuje«: [...] kto pielgrzymuje i po świecie chodzi, wiele się nauczyć może, jako w obyczajach, w nabyciu czego, w obaczeniu rzeczy dziwnych i innym mało widanych abo słychanych [...] owa wielu rzeczy niesłychanych i niewidanych i wielu spraw dziwnych napatrzyć się i zrozumieć może [...]. SaadiOtwSGul 147-148.
Pogáństwo z murow wysokich pátrzáło/ Ná niewidáne porządki y szyki [na procesję]. TasKochGoff 277.
Widány/ Familiaris oculis meis rusticus [...] Hanc videor nescio vbi vidisse prior. Quem ego oculis vsurpaui meis [...]. Kn 1243.
Niépodobienstwo. Niépodobne rzeczy. Niésłychána niéwidána to rzécz. KnAd 636.
O dzieło niewiem iesli kędy innym widane! to wiem że postronnym o tym cnego mężá/ Xiążęciá nászego ánimuszu ledwie słychane. WojszOr 112.
[...] Miástá i Zamki iedne cale absorptae, drugie wniwecz desolowáne y zruinowáne zostawáły/ á ták wiele ludzi pod wálinámi poginęło/ że spectaculum było lachrymabile y od dawnych czasow nie widáne. MerkPol 204.
Posągi z miedzi w wielkość nie widane [...] Którymi ludzie zdobią zwykle groby, Niceście nie są [...]. MorszAUtwKuk 147.
Nigdy w Polszcze nie widany oddaie praesent. PasPam 80.
[...] nawiedzą oyczyznę kochaną, Kędy Machinę wielkiego Kosciołu, Y Kolos słoncu, dotąd nie widaną, Robotą: Siodmem dziwem stawią swiata, Iako Brat znalazł, napamiątkę Brata. PotSyl 109.
Materyą tę z Włoch w szkatułach przesyłaią, za rzecz niewidaną wtych tu kraiach [...]. SekrWyj 50.
▲
Ustabilizowane połączenia wyrazowe:
▲
dziwy niewidane (
sz. zm.):
Ale skoro do wschodu przychodziło/ ozdobiło łożnicę swoię nalepiey/ to iest Jutrzenkę: ciáło mowię/ y duszę Pánieńską: nápełniło ią niesłychánymi/ y nigdy niewidánymi dziwy/ iáko theatrum iákie/ iáko Mátkę y corkę Stworzycielową. BirkNiedz 46.
[...] o dziwy dziwy nigdy nie widane O dziwy smiele rzekę nigdy niesłychane Mizerny człowiek w grzechach ustawicznie broi A Bog na krzyzu przezen miedzi łotry stoi. KodKon 83.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
WIDAĆ
czas. niewł. ndk
Znaczenia: »można widzieć«: [...] cerkiew S. Jana iakoby w poł zamku stoi, na tey wszystkiey cerkwi wieza barzo wysoko wymurowana z ktorey widać daleko na wszystkie struny stolice [...]. MasDiar 71.
Z malusieńkiey Chmurki deszcz tak okrutny spadł, że Człowieka przed Sobą nie widać było. MasDiar 94-95.
Wiechali na Pyrene, z ktorey moze czasu Pogodnego, dnia, rozne piaski y Francią Z iedney strony, a z drugiey widziec Hiszpanią Jako dwie morza widac, gdy w Apennin wiedzie Tuskanskie y Słowieńskie [...]. ArKochOrl 33.
Widáć co/ nié widáć. [...] Apparet aliquid [...] Comparet [...] Visebantur ornamenta quorum exigua pars comparet. Occurrunt oculic tot paludes tot campi. [...] Nulla tellus occurrit [...]. Kn 1243.
[...] miał dzieci kilkoro z Widankowny będzie Widac gładysze, trzeba ich wygładzic od sliachectwa [...]. TrepNekLib 97.
Owiec nie wyganiac na pole zimie kiedy na trawie swiecące blaski widac bo im to szkodzi bardzo. GrodzMisc 182.
Wozów liczba bezmierna już pożakowanych, Tamże [wśród uchodźców na cmentarzu przy katedrze św. Jura] nie mało widać skrzyń porabowanych. ZimBSiel 155.
Iak było niewidac okupu piiali wodę potym drwa do kuchni rąbali y nosili y w tey nędzy zywot Skonczyli. PasPam 52.
Przechodziło Woysko pagorek z ktorego widac było ieszcze Granicę Polską y Miasto. PasPam 54.
Kiedy iuz konce owey kraty widać, radzismy. PasPam 59.
Maietnosci iego y Zamek widac było Niedaleko Fryderyka [Friedrichs-Odde]. PasPam 63v.
Zachodzi tedy Słonce az widac z tamtey strony kogos y mowię. A noz mamy Ięzyka. PasPam 91v.
Dopowiedziano Woiewodzie że iuz proporce iego widac w tyle szykow Nieprzyiacielskich. PasPam 107v.
Wyglądamy czy nąm tez da iaki Sukkurs ta Pani cos my się za iey krzywdę uięli albo chłopom kaze nic niewidać. PasPam 156.
Lezy w piernatach iako długi ieno mu brodę widać. PasPam 165v.
Tam nasi Panowie są na Odwodzie gdy by im cięszko było iuz by ich tu zanami widać było. PasPam 239.
Widywaliśmy Arianow, nigdy u nich tańcow nie widać było, nigdy słowa szpetnego nie słychać, a kiedy weselne gody odprawowano, Psalmy z sobą spiewali. MłodzKaz 460.
Budynek zaś cały znać, że gościnny, bo widać przed wroty Stoł umajony, a wisi nad stołem Deszczka z napisem: PodZłotym Aniołem. LubSTobPol 106.
[...] dżdże lunęły przez dni czterdzieści; zewsząd iák cebrem láło/ y ták się cáła ziemiá wodámi nápełniła/ iż nawyszsze gory zátopione są/ y tylko niebo y morze ná świecie widáć było. BujnDroga 136.
Po nád rzekę tę [Amazonkę] wiele widać rownin, y padołow bardzo ludźmi osiadłych. ChmielAteny II 674.
widać las. der Wald ist zu sehen. la forêt paroit, est visible. § na sto staian łunę od ognia widać było. T III 2524.
▲
Ustabilizowane połączenia wyrazowe:
▲
jedno kogoś nie widać,
tylko kogoś nie widać:
Co godziná co odmieniam/ piię/ wychodzę/ etc. In horas exspecto [...] Poloni etiam dicunt: Co piés szczéknié/ vel będzié/ iédno go niéwidáć. Kn 86.
[...] kaczmarz Bogusz przyiedzie, co go tylko niewidać z Zakluczyna z jarmarku, tedy nie boy sie, bo on dobry, łagodny człowiek [...]. AktaMusz 58.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]