Słownik XVII wieku

Znaczenia:

»sprawianie, że coś nabiera wyższej temperatury, staje się coraz cieplejsze, ocieplanie«: Kominow też pilno trzebá dwuch przestronych murowánych przy káżdym końcu stáyni/ dla zágrzewánia wody y grzania się másztálerzom czásu źimná/ gdyż gdźie drew dostátek/ izby mieć nie trzebá/ w ktorey śiedząc czeladká gnuśnieie/ á łotrostwem ábo spániem się rádá zábawia/ mniey koni y ochędostwá pilnuiąc. DorHip I Fiij. [...] Tu Piotr/ miedzy inszymi/ v ognia się grzeie. Troskliwego skrzętna myśl/ to tám/ to sám wodzi: Ilekroć drzwiámi skrzypną/ on co raz záchodzi/ Zeby mogł Páná záyrzeć/ á owdźie się boi/ Iákoby tym nie wydáć oney troski swoiey. Nędznesz to twoie grzanie stáruszku vbogi/ Ziębnie z boiáźni ćiáło/ krzepnie serce z trwogi. RożAPam 20. Iesliże też v piecká w korycie iest gliná Tłusta záwżdy/ á z wodą dobrze vmieszána: Ktorą zwierzchu ná piecu węgle rospalone (Dla tym lepszego grzania) ma bydź polewáne. RoźOff I2v. Bo gdy często ná węgle rospalone leie Táką wodą/ tedy sie záwżdy spieszniey grzeie: Więc y węgla (á zwłasczá gdy słábe) mniey gore/ Broni z piecá pársczenia/ á z wierzchu chłodnieie. Tákże też kiedy węgle nie chędogie dawa/ Záwżdy grzanie żelázá złe nie spieszne bywa: W piecu sie zásurowi/ y dul sie tám máły Vczyni: y nie czysty/ surowy/ nie cáły. RoźOff Kv-K2. Posita caussa, ponitur effectus. Iáko to: Ogień grzeie y pali: toć kędy będzie ogień/ pewna rzecz záraz y palenie y grzánie musi bydź: tákże siárká ciepłe czyni wody. SykstCiepl 89. Fáirká stołowa do grzania potraw [...] Foculus [...] Crater [...]. Kn 171. Grzanie/ Sume ex Zágrzewánie. Kn 215. [...] Strus sam tylko oczymá dziateczki swoie lągnie: Pátrzy vstáwicznie nie zmrożywszy oká/ ná skorupy zniesione/ wzrokiem ie oczu swoich zágrzewa/ y tym grzaniem po woli ptaszętá swoie mnoży y lągnie: á gdyby gdzie indziey oczy swoie przez pułkwádránsá odwrocić miał/ záraz Strusiętá w skorupie zálęgnione ziębną/ niszczeią y wniwecz się obracáią. MijInter 14. Ale gdym tám był kotłowi w ktorym wodę grzeią do wánien/ ráchowano koło czterdzieści lat/ y iuź spodkiem był wypalony z miedzi/ nigdy nieopráwiány/ sámym wapnem tylko trzymał się/ y z niego kocieł dla grzania wody był. PetrJWod 10. Pospolity zwyczay iest/ wodę táką pić/ iáka iest sámá w swym źrzodle. W Károliczbácie wrzącą/ iáka wynika/ práwie párząc się piią. W Egrze/ w Rzymie à Ponte molle, v źrzodeł zimną z iákom y indziey widział. Naywiększy do zwyczáiu ten pochop máią/ że moc wody zda się znikáć grzaniem. PetrJWod 30-31. Łyzka do Masci grzania iedna [...]. ArchRadziw 1638 176, 42. Łyżeczek do grzania wina [...] 2 [...]. ArchRadziw 1638 353, 7. Był kowal niedaleko Merecza, co za jednym grzaniem podkowę urobił. SzemTorBad 288. Przy tym foluszu pod kocieł mowy do grzania wody sukiennikom. InwKal I I, 95. Zrąb przy łaźni dranicami kryty, drzwi do niego nowe. Tamże kocioł wmurowany dla grzania wody. Kadek do moczenia chust dwie. PiotBrań 418. W spráwách tych ktore w sámym sobie bydlę odpráwuie, nie trzebá żadney wiádomości, iáko to trawić potráwę, krew rozsyłáć po żyłách, rość, sercu y pulsom bić, etc. bo do tych ták náturá determinowána iáko ogień do grzania: ále w spráwách ktore są około iákiey rzeczy nie będącey w bydlęciu trzebá áby uprzedzáłá wiadomość, áby ią poznawszy bydlę álbo się zá nią udáwało. álbo przed nią uchodziło: á przed tym co w nim iest ućiec nie może. y ták sáma duszá bez fántázyey sercem rusza. TylkRoz 117. Faierka srebrna do grzania łoszka, alias scandaletto. InwWilan 37. Faierka srebrna do grzania łoszka, aliasscandaletto [.] InwWilan 37. Dzban srebrny, biały, do grzania wody [.] InwWilan 37. 1 patęla do grzania posciely, 1 poneweczka na żelaznych noszkach. SzumInw 48. Konnotacyja ceny: talerzy cenowych 36, talerzy starych 10, półmisków złych 17, przystawków 3, półmisów 6, mis 6 z obręczą jedną, z tym co i w kuchni. Lij, kwar blaszanne, flasza od grzania pościeli cenowa, wojłok z olstrami karmazynowy. InwKal II 155. Grzanie. das Wärmen/ Erwärmen. l'action d'échaufer. T III 429.