Słownik XVII wieku

Znaczenia:

1. »nieprawdopodobnie«: [Mieszkańcy Księstwa Moskiewskiego] Słucháią ná skinienie swych Kápitanow: znoszą cierpliwie wszelákie niewczásy: nie ważą sobie nic zimná/ áni pluskoty/ tákże też wytrwáią niepodobnie wszelką nędzę y głod: y ná mále się obędą. BotŁęczRel III 60. [...] podczás rozumieią białegłowy/ iákoby miáły płodem zástąpić z latáwcem y odymáią się im bárzo żywoty. A gdy rozumieią że czás porodzenia przyszedł/ trácą onę rubość tylko wypusczeniem z siebie wielkich wiátrow. Co mrowce iáyca w trunku zádáne niepodobnie zwykły spráwowáć w żywocie ludzkim [...]. SpInZąbMłot 374. Niépodobnié ku czynieniu [...] eo modo quo fieri aliquid non potest. Kn 514. Niepodobnie, adv. 1) unmöglicher Weise. [...] impossiblement; d'une maniére impossible. T III 1005.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ niepodobnie ku wierzeniu, do wierzenia niepodobno »niewiarygodnie; niewiarygodnie«: Niépodobnie ku wierzeniu [...] Incredibiliter [...] suprà fidem. Kn 514. niepodobnie ku wierzeniu. unglaublich. incroiablement. T III 1005. [...] to iedno przypomnę, Co do wierzenia niepodobno, że drugim Rotom się trafiło ośm albo 10 razy przyiść do sprawy i potykać się Z nieprzyiacielem [...]. MasDiar 46.

2. »ogromnie«: [...] Kniaziowa Mścisławska z Szujską [...] brwi wyskubszy sobie, insze w pół czoła przylepiły, co rzecz zwyczajna w tamtem kraju u wszytkich w obec białych głów, a niepodobnie sprosna, bo mała różność od tego, jakoby w maskarze chodziły [...]. NiemPam 44-45. Niepodobnie się Leon strętwiały zdumiewa, Skoro Rugiera z mowy tej być zrozumiewa [...]. ArKochOrlCz III 373. Niepodobnie srogi dziki wieprz, w Arkádyiskiey ziemi, we zbożách, y w ludziech, szkody czynił. OvOtwWPrzem 357. [...] Nowe Miasto niepodobnie wesołe, że się pozbyło rajtaryjej jm., która niepodobnie jak wielkie czyniła egzorbitancyje, i nie było tej nocy, żeby kogo albo nie zabiła, albo nie odarła, albo nie porąbała. SarPam 288. Pierwszego dnia będzie [Tobiasz] v rzeki Tygris/ chce nogi vmyć/ wypádnie okrutna rybá gębę rozdziewiwszy/ y chce go porwáć. Zlęknie się niepodobnie Tobiasz [...]. BirkNiedz 209.

3. »różnie«: Nié-podobnié item. vide Rożnié. Kn 514. Niepodobnie [...] *2) anders, unterschieden [...] *2) autrement, diférenment, v. Rożnie. T III 1005.

NIEPODOBNO
w funkcji predykatywnej

Formy:

Znaczenia:

»jest niemożliwe«: Na drugiej ulicy uderzyli [mieszkańcy Moskwy] na dwór Jego Mości Pana Tarła, Chorążego przemyskiego, który widząc, że niepodobno się było takiej nawalności i furyi obronić, traktować z niemi począł. NiemPam 83-84. [...] znosić nieprzyiaciela niepodobno, oboz dosyć warownie ufortyfikowany, pogaństwa tego cma niemała, i myslić prożno a żywności już też nam niestawało. MasDiar 90. Trudno y oras niepodobno leniwemu zołnierzowi bistrolotnego orla wbiegu zwyciezyc. HerbOr 93. Zaczął tedy [marszałek sejmu] czytać pierwszą Constitutią de securitate Izby Poselskiey; ale że iuż ciemno było, a świec nie przyniesiono, powiedział, że czytać niepodobno. DiarSejm1672 34. [...] oprocz niebespieczenstwá y guby niewinnego człowieká, iáko się rzekło, nástepuie y osława zacnych w onym mieście fámiliey z obelżeniem, co trudno ábo niepodobno nagrodzić. WisCzar 58. Niepodobno wypisać, jako ten senator nie ma sam od nikogo, począwszy od najmniejszego, kompasyjej [...]. SarPam 101. [...] a gdy rozmowic się było niepodobno, miganiem Oczu tylko się porozumiawszy, [Eufranor] wyrozumiał to z Panny zeby była rada gdyby znalazł sposob iaki z nim konwersacyi. HistŚwież 187. Gdzie nie podobno nie pracuy do potu, Nie wydrzesz z ręku Iowiszowych grotu. MikSil 252. [...] Scibor, Woiewoda Łęczycki, ten miał synow dwadzieścia, wszystkich konterfekty widział, w Kościele Bensowskim Paprocki, ale podpisow pod niemi, iuż niepodobno było wyczytać [...]. NiesKor II 416.

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● Dogodzić ábo podobáć się wszystkiem trudno/ niépodobno. KnAd 195. ● Dwié robocié rázem robić trudno/ niépodobno. KnAd 219.

[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]