Słownik XVII wieku

Znaczenia:

1. »nieprawdopodobnie«: [Mieszkańcy Księstwa Moskiewskiego] Słucháią ná skinienie swych Kápitanow: znoszą cierpliwie wszelákie niewczásy: nie ważą sobie nic zimná/ áni pluskoty/ tákże też wytrwáią niepodobnie wszelką nędzę y głod: y ná mále się obędą. BotŁęczRel III 60. [...] podczás rozumieią białegłowy/ iákoby miáły płodem zástąpić z latáwcem y odymáią się im bárzo żywoty. A gdy rozumieią że czás porodzenia przyszedł/ trácą onę rubość tylko wypusczeniem z siebie wielkich wiátrow. Co mrowce iáyca w trunku zádáne niepodobnie zwykły spráwowáć w żywocie ludzkim [...]. SpInZąbMłot 374. Niépodobnié ku czynieniu [...] eo modo quo fieri aliquid non potest. Kn 514. Niepodobnie, adv. 1) unmöglicher Weise. [...] impossiblement; d'une maniére impossible. T III 1005.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ niepodobnie ku wierzeniu »niewiarygodnie«: Niépodobnie ku wierzeniu [...] Incredibiliter [...] suprà fidem. Kn 514. Jest i inny do zbiiania świadków, i w mękach wyznania, sposob. Często bowiem, ieżli iest ono przełożone abo wątpliwie, abo odmiennie, abo niepodobnie ku wierzeniu, abo że o tym inaczey wyznał drugi, to należy subtelnie zganić. BorNauka 34. niepodobnie ku wierzeniu. unglaublich. incroiablement. T III 1005.

2. »ogromnie«: [...] Kniaziowa Mścisławska z Szujską [...] brwi wyskubszy sobie, insze w pół czoła przylepiły, co rzecz zwyczajna w tamtem kraju u wszytkich w obec białych głów, a niepodobnie sprosna, bo mała różność od tego, jakoby w maskarze chodziły [...]. NiemPam 44-45. Niepodobnie się Leon strętwiały zdumiewa, Skoro Rugiera z mowy tej być zrozumiewa [...]. ArKochOrlCz III 373. Pierwszego dnia będzie [Tobiasz] v rzeki Tygris/ chce nogi vmyć/ wypádnie okrutna rybá gębę rozdziewiwszy/ y chce go porwáć. Zlęknie się niepodobnie Tobiasz [...]. BirkNiedz 209. Niepodobnie srogi dziki wieprz, w Arkádyiskiey ziemi, we zbożách, y w ludziech, szkody czynił. OvOtwWPrzem 357. [...] Nowe Miasto niepodobnie wesołe, że się pozbyło rajtaryjej jm., która niepodobnie jak wielkie czyniła egzorbitancyje, i nie było tej nocy, żeby kogo albo nie zabiła, albo nie odarła, albo nie porąbała. SarPam 288. Osobliwa to iest Rzecz tych pigułkow, że Tonu álbo Biegu náturálnych sokow wnętrznych, náwet inszych pospolitych Láksatyw y Purgáncyi nie reláksuią álbo hámuią, owszem niepodobno konfortuią. MencAptecz 25. Bálsám tenże Kosztowny Specyálnie Zyły oczerstwia, á ták w Chorobach Głowy, y kurczu żył niepodobno służy. MencAptecz 33.

3. »różnie«: Nié-podobnié item. vide Rożnié. Kn 514. Niepodobnie [...] *2) anders, unterschieden [...] *2) autrement, diférenment, v. Rożnie. T III 1005.

NIEPODOBNO
w funkcji predykatywnej

Formy:

Znaczenia:

1. »jest niemożliwe«: Na drugiej ulicy uderzyli [mieszkańcy Moskwy] na dwór Jego Mości Pana Tarła, Chorążego przemyskiego, który widząc, że niepodobno się było takiej nawalności i furyi obronić, traktować z niemi począł. NiemPam 83-84. [...] znosić nieprzyiaciela niepodobno, oboz dosyć warownie ufortyfikowany, pogaństwa tego cma niemała, i myslić prożno a żywności już też nam niestawało. MasDiar 90. Trudno y oras niepodobno leniwemu zołnierzowi bistrolotnego orla wbiegu zwyciezyc. HerbOr 93. Tak wiele czartów i dusz więźnia otoczyło, iż zda się niepodobno, aby kiedy było tak wiele dusz od ludzi początku stworzonych, nie żeby ich miało być tak wiele zgubionych. BolesEcho 99. Zaczął tedy [marszałek sejmu] czytać pierwszą Constitutią de securitate Izby Poselskiey; ale że iuż ciemno było, a świec nie przyniesiono, powiedział, że czytać niepodobno. DiarSejm1672 34. [...] oprocz niebespieczenstwá y guby niewinnego człowieká, iáko się rzekło, nástepuie y osława zacnych w onym mieście fámiliey z obelżeniem, co trudno ábo niepodobno nagrodzić. WisCzar 58. Niepodobno wypisać, jako ten senator nie ma sam od nikogo, począwszy od najmniejszego, kompasyjej [...]. SarPam 101. [...] a gdy rozmowic się było niepodobno, miganiem Oczu tylko się porozumiawszy, [Eufranor] wyrozumiał to z Panny zeby była rada gdyby znalazł sposob iaki z nim konwersacyi. HistŚwież 187. Gdzie nie podobno nie pracuy do potu, Nie wydrzesz z ręku Iowiszowych grotu. MikSil 252. [...] Scibor, Woiewoda Łęczycki, ten miał synow dwadzieścia, wszystkich konterfekty widział, w Kościele Bensowskim Paprocki, ale podpisow pod niemi, iuż niepodobno było wyczytać [...]. NiesKor II 416. Trzeba potym także wiedźieć, że natura nam daie skryte pobudki, ktore nas przychylaią do iakiego stanu nam przyzwoitego, y że lepiey nam powodźi śię w tey professyi, ktorą dobrowolnie sobie obieramy, aniżeli do ktorey nas wola inszych przynagla, y ktorą obieramy przećiwko naszym skłonnośćiom; ponieważ wszystko czyniemy z ochotą y ukontentowaniem w pierwszey; w drugiey zaś sprawuiąc śię z obrzydzeniem y oddaleniem, niepodobno ażebyśmy mieć mogli powodzenie szczęśliwe. NobRudSzkoła 278. Okienko, którymby wchodziły gołębie do tego swego mieszkania, nie powinno być dane w dachu, którędyby się łatwo koty, tchórze, i kuny wkradać do nich mogły, ale w ścianie poboczney, która iest na południe którędy nie podobno się będzie prawie dostać iakiemu szkodnemu zwierzęciu. ŚwitBud 65.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ do wiary niepodobno: Tu muzyká stroyna iecháłá rozmáita Cesárska/ Szurmácże/ Piszcżkowie/ Trębácże/ Bębenistowie/ y insza muzyká iego prywatna/ był krzyk rozmáity/ ále że w zámieszániu/ tedy dźiwne sie Echo zdáło/ ále ktoby to mogł opisáć/ trudno: głowyby y rozumu nie stáło/ y do wiáry kto nie widźiał/ niepodobno sie temu zda y widźi: lecż niech wierzy kto chce/ wszák nie iest to Articulus Fidei: było w pułku w tym ośm tyśięcy dźiałek szesnaśćie miernych. StarWyp C3v.

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● Dogodzić ábo podobáć się wszystkiem trudno/ niépodobno. KnAd 195. ● Dwié robocié rázem robić trudno/ niépodobno. KnAd 219.

2. »jest niewiarygodne«: Potym szło Páchołkow 60 stroiem z węgierská przybránych w tákieyże czerwony barwie z takiemisz potrzebámi, Czapki mieli nakształt mágierek pod piorami podłużniemi białemi y błękitnemi, na spodku stroy węgierski zwierzchu iak tuzłuk: do sámey ziemie tákieyże bárwy (trzeba wiedźieć że te potrzeby błękitne y srebrem galony były przerabiane według diferencyi sługow, á nie były szyte, ná sukniach tych koralowych prosto, ále przewiano iák zęby u piły) co niepodobno iak wdzięczną czyniło apparencyą. PamDiar 2 nlb.

[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]