Słownik XVII wieku

Warianty fonetyczne: GRAMATYCZNY, *GRAMMATYCZNY

Słowniki:
T, L (bez cyt.), SWil, SW, SJP notują
SStp, SXVI, Kn nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1607

Formy: lp M. m gramatyczny; D. m grammatycznego; ż gramatycznej; lm B. nmos grammatyczne

Znaczenia:

»zgodny z zasadami gramatyki, odnoszący się do jej reguł; odnoszący się do gramatyki, należący do gramatyki, właściwy gramatyce«: Ale powiada, że »mi tak odpowie, jako drugi w Toruniu komuś odpowiedział, że król w piątek jada grzyby, a w sobotę ryby«. Nie pamiętasz onej gramatycznej reguły: Qualis interrogatio, talis responsio; musiał go tak mądrze pytać, jako ty mądrze dyskurujesz, i dlatego taką odniósł odpowiedź. RespCenzCz III 325. Tłumácząc te słowá Rábin Abenhdzara powiáda/ iż to słowo Bara według Grámmátyki iest Singulare, et in plurali habet Barau. A to záś słowko Eloym iest plurale, et in singulari habet El, aut Elhoa. Gdy tedy mowi Moyzesz Bara Eloym, nie mowi według porządku Grámmátycznego dobrze/ ále opácznie iákoś Creauit Dij. StarKaz II, 10. Ze wiele nie wspomnię, bárdzo się Lácinnicy v Greczynow zádłużyli, rożnych w potoczney mowie názáciągáwszy słow, gdy z Grecká mienią Monarchia, Aristocratia, Democratia, Tyrannis, Geographia, Géòmetria, Echo; Nuż budownice Názwiská, Ichnographia, Orthographia, Scenographia, y inszych czy máło; w czym niech się Polak sławi, gdy właściwą zászczyca się Polszczyzną, zowiąc Iednowładztwo, Moznorządy (álbo Moznorządztwo,) Gminowładztwo, Práwołomstwo, Kráiopisárstwo, Miérnictwo, Ráchmistrzstwo [!], Odgłos, Zakład (budynku) skład, wystáwá, y insze wszytkie (że pominę) by naytrudnieysze Polityczne, Grámmátyczne, Práwne, Philozophiczne wyráży, álbo terminy, ktorym dość dostátecznie Polszczyzná dogadza. FredPrzysł A2v. Gramatycki, Gramatyczny Grammaticalisch. grammatical; qui est de grammaire. T III 415.