W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 06.01.2010
SZKOŁA rzecz. ż
Słowniki:
nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1612
Formy: lp M. szkoła; Ms. szkole; ~ lm D. szkół; Ms. szkołach
Etymologia: <łac. schola>
Znaczenia:
1. »instytucja ucząca, kształcąca młodzież«: Ieszcze w Szkołach Rawskich byłęm a on tez do kancellaryiey chodził. PasPam 78v. Na uczysz się tego oczym w szkołach iako zyw niesłyszałes. PasPam 201v.
Związki frazeologiczne: ze szkół wyjść »ukończyć naukę szkolną«: Kładę tedy natym mieyscu, młodym Ludziom ktorzy to po mnie czytać będą. Taką admonitią że by kozdy z szkoł wyszedszy starał się oto pilno aby się rzeczom przysłuchał y przypatrzył na Seymach. PasPam 201.
2. »umiejętność nabyta przez naukę, wyćwiczenie«
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: marsowa szkoła »zawód żołnierza, rzemiosło wojenne«: Cny Lanckoronski [...] pioro konkurruie do Herbow Domu twego. Bez ktorych to zgoła Sama się Marsowa nie obeydzie szkoła. PasPam 270.
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: bakałarz szkoły: Tegoz Roku Nie iaki Iozef J[a]worski Bakałarz na ten czasz Skoły Zywieckiey, w Swieta Wielkanocne skrwawił Koscioł Zywiecki. KomonDziej 224. ▲ bachusowa szkoła: Ale poczet Bachusów mija, gdzie się sieką, woląc skoczyć ku górze kapreolę leką i galardę okrągłym wieść z panienką kołem, a drudzy wywracają węgierskie za stołem, bo wszyscy Bachusowej szkoły zwolennicy: ten gładkiej, ów kurowej dzierży się śklenicy, aż ten usnął, owego do domu prowadzą, a ledwie mu stawiajac nogi wszyscy radzą. Temu kozieł za uchem z długim bąkiem wrzeszczy, a on mu przedrzeźniając, depresem swym trzeszczy; ten też kędyś wrócił część, dobrze że na stronie, a piesek go chędoży, siedząc na ogonie. MiasKZbiór 341-342.
Związki frazeologiczne: do jakiejś szkoły chodzić: Ale coż ia mowię o dziateczkách wászych/ y nárzekam ná ich nieszczęście/ iż niebożątká oddáne są wilkom ná wychowánie: Wy sami Oycowie do teyże szkoły chodzicie; wiążecie się z Heretykámi/ á nie przebieráiąc żadnych/ ze wszytkimi. BirkRus 10.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: Chłopi ná wsi/ á żacy w szkole odmiánie Przełożonych bárzo rádzi. RysProv II, 5. ● Zak béz ksiąg chodząc do szkoły/ zgodzi się potem páść woły. KnAd 1297.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autor: SPas