W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 25.06.2012
BRAHA rzecz. ż
Słowniki:
SXVI, L (XVII-XVIII), SWil, SW, SJP notują
SStp, Kn, T nie notują
Formy: lp M. braha; D. brahy; B. brahę; N. brahą; Ms. brasze; bradzie
Etymologia: <rus. braha>
Znaczenia:
1. »wywar pozostały po pędzeniu wódki albo piwa, używany jako pokarm dla trzody i bydła«: I głód przymusił, żeś zadnieprską brachę I rozbebłaną pijał sałamachę. MorszAUtwKuk 55. Ma sroga śmierć, aleć ma i grób swoje strachy: Żeby nas świnie, z młota doszedszy i z brahy, Nie wyryły, a potem nie zjadły w ostatku. PotNagKuk I 441. Woli bowiem [człowiek] bráhę pić, z świniámi pospołu, Niż słodką Ambrozyą, z Anioły u stołu. Gorsza ieśli go wrzączą, nápoić po brásze Siarką, rozkaże, w piekle, Bábilońskiey Swásze. PotPocz 163. Michał Badiak służył w drogi czas we dworze pół roka, którego gwałtem wzięto, lubo pańszczyzna z domu jego bywała należyta, bo matka z siostrą jego będąc wdową odbywała, a on darmo służył, bo mu nie dano, głód cierpiał, brahę pił, praetendit za to najmniej złp. 20. PretChłopRzecz 16.
2. »napój z jęczmienia«: Nieprzystoynie tedy ci czynią/ ktorzy zá Dioskorydowym y Gálenowym zdániem piwo gánią/ y vżywánia ie[go] zákázuią/ gdyż nie o tákim piwie [jak polskie] oni [starożytni] rozumieli/ ále o Bradzie/ ktorą Zythum ábo Curmi zwáli. SyrZiel 944. Bráhá Jęczmienna. Rozdział 22. Curmi, [et] Corma. Był drugi napoy w zwyczáiu stárodawnemu wieku/ Curmi rzeczony/ ktory sie nam podobáło Bráchą názwáć. Ten także z Jęczmieniá czyniono/ y częstokroć do trunku miásto winá vżywano. SyrZiel 985. Miedzy tym trunkiem ktory Curma Łácinnicy y z Grekámi miánuią/ my bráhą/ á miedzy wysszey pomienionym piwem ięczmiennym/ ktore Zythum zowią/ nie mász iney roznice żadney/ tylko w wárzeniu/ gdyż z iedney oboie máteryey bywáią... SyrZiel 985. Marszczy brwi, głową trzęsie ociec jezuita, Kiedy po brewijarzu moje fraszki czyta: Jakby się brahy napił kto po kanarseku. PotFrasz2Kuk II 280.
Przenośnie: Z żytá/ dla vbogich ludzi/ pospolity trunek. BYwa niegdzie trunek prosty z żytá czyniony/ dla tych ktorzy nie przemogą ná piwo/ ábo ná wino. [...] Ták będziesz miał Bráhę osobliwą dla ludzi vbogich. SyrZiel 919.
Znaczenia niepewne:
1. albo 2.: Item kto iest podległy tey chorobie ma mieć áperturę ná ręce. Item kąpieli z Lagru álbo z bráchy pomocne bywáią. PromMed 107. ... tákże kąpiel Lágrowa, álbo bráchá skuteczne są [na ischias]... CompMed 463. ... ktorey nie więcey brac ma z Miasta tak od Mieszczan Iako od Zydow tylo po gr. 40 od Waru Piwa Jako tez y od Brahy Jedney od Partikularzow zas po Wsiach będących podług dawnego Zwyczaiu... SapADiar 82.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autorka: DA